Samenvatting

Inleiding: Ongeveer 3% van de ouders en verzorgers in Nederland geeft aan dat hun kind een stoornis heeft binnen het autisme spectrum (ASS). Kinderen met ASS hebben vaak moeite met generaliseren, wat het toepassen van aangeleerde vaardigheden in nieuwe situaties (de transfer) een uitdaging maakt. Een communicatiemethode voor kinderen met ASS en minimale verbale vaardigheden, is het Picture Exchange Communication System (PECS). De bekende gegevens over het verloop van de transfer bij PECS zijn tegenstrijdig. Hoe verloopt de transfer van PECS van de logopedische therapie naar de klassituatie in Nederland, bij een kind (4;11) met vermoedelijk ASS?
Methode: Er is gedurende twee dagen geobserveerd op een kinderdagcentrum (KDC) naar de PECS-stimulatie van de begeleiders en de PECS-initiatieven van het kind. Deze observaties verliepen aan de hand van een observatieformulier en vonden plaats op drie momenten op de dag: vrij spelen, fruiteten en een groepsactiviteit. Na de observaties is een interview met de begeleider en met de logopedist van het kind gehouden over het verloop van de transfer en de uitdagingen daarbij. De verkregen informatie is verwerkt volgens de gefundeerde theoriebenadering, middels het programma ATLAS-ti 8.
Resultaten: Tijdens de observaties probeerden de begeleiders PECS alleen tijdens het fruiteten in te zetten. De inzet kwam niet overeen met de in de handleiding beschreven werkwijze. Meerdere malen werd de gewenste afbeelding niet gevonden. Voor het inzetten van de transfer oefende de logopedist PECS eerst met het kind in de praktijkkamer. Zodra het kind de verwijzende functie van afbeeldingen begreep werd overgestapt naar het klaslokaal. Daar werd meegekeken door de begeleiders en konden vragen worden gesteld. Vervolgens konden de begeleiders zelf proberen om middels PECS te communiceren met het kind, waarbij de logopedist instructies gaf. Deze instructies werden daarna mondeling verspreid onder de verschillende begeleiders. De logopedist gaf aan dat PECS altijd in de kring en bij het fruiteten gebruikt wordt. De begeleider gaf aan dat tijdsdruk en verwarring over de precieze toepassing maken dat minder PECS wordt ingezet.
Discussie: Ondanks dat de therapie gericht is op transfer, wordt PECS niet consequent toegepast in de klas. Tijdsdruk onder leerkrachten is een groot probleem. Ook kan door gebrek aan positieve bekrachtiging PECS-gebruik afnemen. Door de PECS map meer te categoriseren kan tijd bespaard worden. Een PECS workshop voor de begeleiders zou voor meer eenheid in het PECS-gebruik kunnen zorgen.
Bevat een samenvatting in het Engels.