Samenvatting

Aanleiding en probleemstelling Het luchtruim van Nederland wordt herzien in het Programma Luchtruimherziening opgezet door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het Ministerie van Defensie. De komst van de F35 vereist op momenten meer aaneengesloten luchtruim voor trainingen en de civiele luchtvaart moet rekening houden met een nieuwe luchthaven (Lelystad) en voorbereid zijn op groei en/of verscherpte duurzaamheidsdoelstellingen. Daardoor ontstaat de noodzaak om het beperkte luchtruim efficiënter in te gaan delen en te gebruiken. Ook is er winst te boeken qua emissies (CO2, (ultra) fijnstof, stikstof en roetdeeltjes) en geluidoverlast. De emissie en geluid uitstoot is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden voor en door de Parijs klimaatdoelstellingen en de invloed die de omgeving heeft gekregen. Het Programma LRH heeft daarom een nieuwe procedure voor landen en starten die het wil invoeren. De Continuous Climb Operation (CCO) en Continuous Descent Operation (CDO). Door gebruik van deze operatie worden de emissies en geluid footprint van vliegtuigen verminderd.

De uitdaging hierbij is dat voor de CCO en CDO operatie vaste routes nodig zijn. Wat betreft de CCO operatie zijn die er al en wordt deze ook al grotendeels uitgevoerd. Voor de CDO operatie ligt daar de uitdaging. Het is een operatie die een positieve impact heeft, maar toch weerstand ondervindt van de omgeving omdat geluid geconcentreerd dient te worden. In dit onderzoek is verkend welke van de drie (MGA, Trust Equation en 3 O’s) methoden het meest geschikt is om als hulpmiddel te dienen om hierover in gesprek te blijven met de omgeving en uiteindelijk gezamenlijk tot een oplossing te komen.

Een CCO vliegoperatie houdt in dat een vliegtuig zo optimaal mogelijk kan klimmen. Een optimale klim is voor elk vliegtuig anders en betekent dat er bij de stijgingsprocedure zo min mogelijk emissies worden uitgestoten. Een CDO operatie is een operatie waarbij een vliegtuig zo optimaal mogelijk kan dalen. Met deze operatie wordt er minder geluidsoverlast veroorzaakt en minder emissies uitgestoten. Doordat er minder motorvermogen gebruikt wordt en het vliegtuig hoger vliegt.

Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de technische implementatie van de CCO en CDO operatie. Deze techniek dient als achtergrond bij het ontwikkelen van een krachtenveld en het verkennen van de MGA, Trust Equation en 3 O’s. Waarna er een advies gegeven wordt over welke van de drie methoden hulp kan bieden om tot besluitvorming te komen over de CCO en CDO operatie. Vandaar ook de onderzoeksvraag: Welke van de drie methoden kunnen helpen om samen met belanghebbenden tot besluitvorming te komen over de wijze waarop de beoogde technische implementatie van een CCO en CDO vliegoperatie voor Schiphol ingevoerd kan worden?

Op basis van de hoofdvraag zijn er deelvragen gemaakt die ingaan op de techniek van de CCO en CDO, het ontwikkelen van een krachtenveld en het verkennen van de methoden. Deze deelvragen zijn met behulp van literatuuronderzoek, interviews, krachtenveldanalyse en de Relatics tool van het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat uitgewerkt en beantwoord. Er zijn in totaal twee interview rondes gehouden. De eerste ronde is gedaan met 13 interviews en de tweede ronde met 7. In de eerste ronde zijn vragen gesteld over de techniek van de CCO en CDO operatie en over de participatie van het Programma LRH. In de tweede ronde is er informatie verzameld over de MGA, Trust Equation en de 3 O’s.

Zowel de CCO en de CDO operatie zijn beide te implementeren, technisch gezien is de CCO operatie makkelijker te implementeren dan de CDO operatie. Beide operaties hebben verschillende randvoorwaarden, technische eisen en niet-beïnvloedbare factoren die meespelen in de uitvoering van de CCO en CDO door piloot en verkeersleider. De CCO en CDO operatie wordt door zowel de piloot als verkeersleider als welkom ervaren. De omgeving is iets terughoudender, de CDO zorgt 5 namelijk voor een concentratie van de hinder, dus meer ernstig gehinderde ook al neemt het totaal aantal gehinderde af. Het krachtenveld laat zien dat de invloed van belanghebbenden wegens de participatieladder in de herziening grotendeels gelijk is. Gebruikers hebben iets meer invloed en omwonenden en gemeente wat minder dan de andere belanghebbenden. In de planuitwerkingsfase wordt dit weer gelijk getrokken door de participatie die meer regionaal ingedeeld gaat worden. Alle drie de methoden zijn toe te passen op de besluitvorming voor de CCO en CDO operatie. De MGA is een uitgebreidere en completere methode met een duidelijkere tijdlijn en verloop. Terwijl de Trust Equation dat minder heeft en echt gaat om het creëren van vertrouwen. De 3 O’s zijn omgedoopt tot de 3 G-krachten (Grenzen, Gezondheid en Groei) deze sluiten aan op de subjectieve ervaringen van burgers. De 3 G-krachten zijn ook minder groot dan de MGA en kunnen meer tijdens een project ingezet worden.

Op basis van dit onderzoek, de regionale participatie en de participatieladder. Is de Trust Equation de methode die het beste als hulpmiddel gebruikt kan worden, hierdoor verandert het krachtenveld nauwelijks, terwijl er wel gewerkt wordt aan het vertrouwen, gelijkwaardigheid en geloofwaardigheid van de herziening en de besluitvorming van de CCO en CDO. De Mutual Gains Approach is een compleet pakket, met een verloop van begin tot eind waardoor deze niet helemaal meer aansluit op de herziening die aan de planuitwerking gaat beginnen. De 3 G-krachten zijn niet gekozen, omdat het een verandering teweeg brengt die in eerste instantie niet aansluit op de herziening. Voor vervolgonderzoeken kan de Trust Equation verder uitgewerkt worden in specifieke en gedetailleerde acties. Het kan verder ook waardevol zijn om de 3 G-krachten in het achterhoofd te houden, mocht de herziening besluiten dat een verschuiving in het krachtenveld gewenst is.

LinkedIn: https://nl.linkedin.com/in/fabian-ter-riet-1b6321162