Samenvatting

Het onderzoek wat in dit rapport staat beschreven, heeft betrekking op de oorzaken en gevolgen van afwezige, verstoorde of verbroken relaties tussen grootouders en kleinkinderen, gericht op de grootouders. Er is hier sprake van een problematiek, waaraan zowel in de Nederlandse, als de buitenlandse wetenschappelijke literatuur, tot op heden weinig tot geen aandacht aan is besteed. Uit de schaarse publicaties die er zijn, blijkt echter dat het geen, of nauwelijks contact (meer) kunnen hebben, een zeer ingrijpende gebeurtenis is voor grootouders. Deze zelfde conclusie komt ook uit dit onderzoeksrapport naar voren.

Dit rapport tracht dit gebrek in aandacht en kennis voor een deel op te vullen. Aan de ene kant door de schaarse, nationaal en internationaal beschikbare professionele en wetenschappelijke literatuur samen te vatten. Aan de andere kant door verslag te doen van een onderzoek onder een groep grootouders, met afwezige, verstoorde of verbroken relatie met hun kleinkinderen

Dit onderzoeksrapport is dan ook het resultaat van een onderzoek wat uit twee helften heeft bestaan. Er is gestart met een literatuuronderzoek, waarvan een samenvatting van de bestaande literatuur het resultaat is. Er is gekeken naar de oorsprong van de term grootouder, de rollen de grootouders en kleinkinderen in het leven van elkaar kunnen vervullen, de gevolgen, risicofactoren en een stuk wet- en regelgeving. Wat voornamelijk uit de literatuur naar voren komt is het grote verdriet wat grootouders ervaren als gevolg van het gemis van hun (klein)kinderen. De risicofactoren lijken volgens de literatuur vooral te zitten in de relatie tussen grootouders en ouders en ook echtscheiding vormt hier een belangrijke factor. Qua rechtssysteem hebben grootouders wel rechten, al blijken deze rechten in praktijk moeilijk realiseerbaar.

De tweede helft van het onderzoek is een empirisch onderzoek geweest. Hierbij zijn 15 grootouders, zowel grootmoeders, als grootvaders, uit heel Nederland geïnterviewd. In dit onderzoek is voornamelijk aandacht besteed aan het persoonlijk verhaal van de grootouders. Hun ervaringen, gevoelens, gedachten en manier van handelen hebben hierbij centraal gestaan. Door middel van open vragen en een tweetal vragenlijsten is getracht hun kant van het verhaal, zo nauwkeurig mogelijk in beeld te brengen. Wat in de resultaten van deze helft van het onderzoek centraal staat, is het verdriet en de boosheid die grootouders ervaren tegen gevolge van het gemis van hun (klein)kinderen en de aanloop naar de huidige situatie toe. Grootouders doen hard hun best positief te blijven, maar worden regelmatig met het verdriet geconfronteerd. Uit de interviews kwam ook duidelijk naar voren hoe groot de invloed van de relatie tussen grootouders en ouders is, op de relatie tussen grootouders en kleinkinderen. Wat betreft de wet- en regelgeving in Nederland, ervaren de grootouders over het algemeen dat zij hierin een zwakke positie hebben.