Samenvatting

Inleiding: Het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) of syndroom van Stein-Leventhal is een aandoening waarbij meerdere cysten in de eierstokken aanwezig zijn. De aandoening wordt waarschijnlijk veroorzaakt door hormonale afwijkingen. De symptomen van PCOS zijn onder andere hirsutisme en amenorroe. Amenorroe komt vooral voor bij vrouwen in de leeftijdscategorie 15 tot 44 jaar. Hirsutisme is lichaamsbeharing bij vrouwen in een mannelijk patroon dat voorkomt op lichaamsdelen zoals de bovenlip, de kin, rond de tepels, op de buik, de onderrug en de binnenzijde van de bovenbenen. Uit het boek Dermatologie voor huidtherapeuten blijkt dat 70 tot 80 procent van de hirsutismeklachten ontstaat door PCOS. De opleiding huidtherapie besteed minimale aandacht aan de onderliggende oorzaken van het hirsutisme en daardoor ontbreekt er kennis in de praktijk. Daarnaast kent PCOS diverse verschijningsvormen, wat diagnosticeren lastig maakt. Tot op heden bestaan er geen richtlijnen met betrekking tot anamnese en het huidtherapeutisch onderzoek naar hirsutisme met als onderliggende oorzaak PCOS. Het gevolg hiervan is dat de patiënt niet de zorg krijgt die specifiek gericht is op zijn aandoening. Vanuit de probleemstelling is de volgende hoofdvraag geformuleerd:
Wat leveren een anamnese en huidtherapeutisch onderzoek, waarin specifieke vragen en elementen zijn vastgelegd voor het signaleren en opsporen van het polycysteus ovariumsyndroom, op voor vrouwelijke patiënten met hirsutisme in de leeftijd van 15 tot 44 jaar?
Methode: Om de centrale hoofdvraag te beantwoorden is gebruik gemaakt van literatuur en praktijkonderzoek. In het literatuur onderzoek is gezocht naar informatie over het vastleggen van anamnese gegevens en het huidtherapeutisch onderzoek met betrekking tot dit onderwerp. Het praktijkonderzoek is uitgevoerd door middel van een digitale enquête onder vijftig huidtherapeuten in Nederland. De uitkomsten van het literatuuronderzoek zijn vergeleken met de gegevens uit de digitale enquête.
Resultaten: Uit het literatuuronderzoek is gebleken dat voor het vaststellen van de diagnose bij PCOS een anamnese en lichamelijk onderzoek uitgevoerd dienen te worden. De anamnese en het huidtherapeutisch onderzoek dienen van bepaalde vragen en elementen te worden voorzien zodat onderliggende oorzaken als PCOS bij hirsutisme worden achterhaald. Uit het praktijkonderzoek is gebleken dat 38 procent van de huidtherapeuten in de anamnese enkel de hulpvraag stelt. 44 procent van de huidtherapeuten let in het huidtherapeutisch onderzoek op dikte en kleur van de haargroei. In tegenstelling tot de literatuur zijn deze gegevens onvoldoende om onderliggende oorzaken als PCOS bij hirsutisme te achterhalen.
Conclusie: Uit dit onderzoek kan worden geconcludeerd dat er geen richtlijnen bestaan voor de huidtherapeut met betrekking tot hirsutismeklachten als gevolg van PCOS. De conclusie luidt dat een specifieke anamnese en huidtherapeutisch onderzoek, uitgevoerd op basis van evidence-based literatuur, patiënten met hirsutismeklachten de diagnose PCOS kan opleveren. Na de vaststelling van de diagnose kan de huisarts een behandeling starten die de onderliggende oorzaak aanpakt. Bovendien kan een ontwikkeling van een richtlijn met betrekking tot de aandoening de huidtherapeut houvast bieden in het methodisch handelen.