Samenvatting

Dit onderzoek is gebaseerd op de veiligheidslijst 'Veilig Thuis'die in het begin van de hulpverlening met cliënten doorgenomen moet worden. Deze veiligheidlijst is door Stek Jeugdhulp Thuis uitgekozen om de gezinsbehandelaars van Intensieve Gezinsbehandeling te ondersteunen bij de eerste stap van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling: Signaleren. De meldcode is een in de toekomst wettelijk verplicht stappenplan die professionals handvatten biedt voor het handelen bij vermoedens van kindermishandeling of huiselijk geweld (Rijksoverheid, 2011).

Specifiek gaat dit onderzoek over het eerste gedeelte van de veiligheidslijst, waarin aandachtspunten worden genoemd voor een gesprek over de af- of aanwezigheid van fysieke en/of psychische mishandeling en seksueel misbruik. De aandachtspunten met betrekking tot seksueel misbruik, die onder andere worden aangeduid met: 'Wordt het kind thuis seksueel misbruikt?' zorgde voor onrust bij de gezinsbehandelaars. Het zou bijvoorbeeld cliënten afschrikken en de opbouw van een effectieve hulpverleningsrelatie in de weg staan, volgens hen. Ondanks deze onrust moeten de gezinsbehandelaars toch de veiligheidslijst afnemen. Hieruit ontstond de hoofdvraag van dit onderzoek:

Wat hebben de gezinsbehandelaars van Stek Jeugdhulp Thuis nodig om seksualiteit bespreekbaar te kunnen maken in gezinnen bij het afnemen van de veiligheidslijst?

Uit het onderzoek is gebleken dat de gezinsbehandelaars volgende punten nodig hebben om seksualiteit te kunnen bespreken aan de hand van de veiligheidslijst:
• Duidelijkheid met betrekking tot het protocol, de algemene richtlijnen en de verwachtingen vanuit Stek voor het afnemen van de veiligheidslijst 'Veilig Thuis?'.
• Duidelijkheid met betrekking tot wat de lijst oplevert.
• Vaardigheden in het bespreken van de onveilige kant van seks.
• Vaardigheden in het signaleren van seksueel misbruik.
• Ruimte voor het delen van ervaringen en voor het praten met collega's over seks.
• Hulpmiddelen voor het bespreken van seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik.
• Vaardigheden en begeleiding in het vervolg op de veiligheidlijst met betrekking tot seksueel misbruik.

Uit literatuuronderzoek, vier observaties, interviews met achttien gezinsbehandelaars, acht gezinnen, één gedragsdeskundige en zes hulpverleners van drie verschillende instellingen, zijn deze punten naar voren gekomen. Deze dataverzamelingsmethoden gaven inzicht in hoe de veiligheidslijst nu wordt afgenomen en wat de gevoelens en ervaringen daarbij zijn. Daarnaast is duidelijk geworden wat de cliënten belangrijk vinden bij het afnemen van de veiligheidslijst en wat de behoefte is van de gezinsbehandelaars bij het goed kunnen afnemen van de lijst. Bovendien is er een beeld ontstaan van hoe andere instellingen omgaan met de meldcode en hoe zij seksualiteit bespreken met cliënten