Samenvatting

"Tijd voor keuzes, Perspectief op een woningmarkt in balans", "Raad van economen wil vlaktax".

Bovengenoemde betreft twee onderzoeksrapporten dan wel aanbevelingen met betrekking tot de Nederlandse eigenwoningregeling. In het kabinet wordt de eigenwoningrente-discussie niet gevoerd. Deze wordt vooral gevoerd door organisaties buiten het kabinet en door de oppositie. Onder andere Socialistische Partij pleit voor (gedeeltelijke) afschaffing. Lange tijd heerste er een taboe op het zogenaamde "H-woord" (hypotheekrenteaftrek). Echter steeds laait de discussie op. Ondermeer door verschillende politieke partijen, maar ook vele maatschappelijke organisaties mengen zich in de discussie.
Eén van de meest aansprekende maatschappelijke organisaties die de discussie hebben aangevoerd, is de Raad van Economische Adviseurs (REA). Deze organisatie had een adviserende rol richting het kabinet. Het REA gaf het kabinet het advies om onder andere de eigenwoningrente in zijn geheel af te schaffen. In ruil hiervoor zou er een zogenaamde vlaktax komen. Deze vlaktax zou andere aftrekposten, zoals eigenwoningrente, overbodig maken.
Tegenstanders van het afschaffen van de eigenwoningrente voeren aan dat de afschaffing van de eigenwoningrente grote gevolgen zou kunnen hebben voor de huizenprijzen. De Raad voor Onroerende Zaken heeft hier onderzoek naar gedaan. Bij dit onderzoek kwam onder andere naar voren dat de huizenprijzen bij gehele afschaffing kunnen dalen met circa 18%.
De discussie komt voort uit het feit dat de eigenwoningrente, volgens velen, zijn werking niet meer heeft. Namelijk, het stimuleren van eigen woningbezit. Een andere discussie is dat de eigenwoningrente niet meer betaalbaar in de toekomst.
De regering heeft om dit tegen te gaan al kleine beperkingen aangebracht. Onder andere is vanaf 1 januari 2003 artikel 3.120 lid 3 opgenomen in de Wet op de Inkomstenbelasting 2001. In dit artikel wordt gesteld dat de eigenwoningrente nog "maar" dertig jaar aftrekbaar is van het belastbaar box 1-inkomen.
Als laatste wapenfeit is nu de bijleenregeling ingevoerd. Dit is verwoord in artikel 3.119a Wet op de Inkomstenbelasting 2001. Kort gezegd komt het er in de bijleenregeling op neer dat voor een afgesloten hypotheek bij aankoop van een duurdere nieuwen eigen woning alleen de rente aftrekbaar is die in verband staat met de koopprijs van de nieuwe duurdere woning minus de overwaarde van de oude woning.
Met bovengenoemde bijleenregeling heeft de wetgever de eigenwoningrente willen beteugelen in situaties waarin belastingplichtigen de oude woning verkochten en de nieuwe woning geheel met geleend geld bekostigden.
In deze gevallen worden met de gerealiseerde overwaarde consumptieve uitgaven gedaan. Middels deze "construtie" was het mogelijk om eigenwoningrenteaftrek te realiseren zonder dat de hypotheek was gebruikt ter "verwerving van een eigen woning of verbetering of onderhoud van de woning".