Samenvatting

Borstkanker is de meest voorkomende kankervorm onder vrouwen. Beweging tijdens en na de behandeling van borstkankerpatiënten krijgt steeds meer aandacht, omdat uit onderzoek is gebleken dat dit een positief effect heeft op het herstel. Het belang van preoperatief bewegen is echter nog onvoldoende onderzocht. Om te achterhalen wat er aan wetenschappelijk bewijs bestaat omtrent preoperatief bewegen en welke preoperatieve risicofactoren invloed kunnen hebben op het postoperatieve herstel is er een literatuurstudie gedaan. Daarnaast is in een praktijkonderzoek het beweeggedrag van vrouwen in kaart gebracht en is de relatie bepaald tussen dit beweeggedrag en de eventuele voorspellende risicofactoren leeftijd, BMI, lichamelijke conditie en comorbiditeit. Dit onderzoek is uitgevoerd in het Haaglanden Medisch Centrum in samenwerking met de opdrachtgever van dit onderzoek, het Lectoraat Oncologische zorg.

In het literatuuronderzoek zijn vijftien wetenschappelijke artikelen gebruikt over mannelijke en vrouwelijke kankerpatiënten. Ten eerste is in het literatuuronderzoek het effect van preoperatieve fitheid en/of trainingsinterventies op het herstel na de ingreep onderzocht. Ten tweede is de invloed van voorspellende (risico)factoren op lichamelijke conditie en het herstel na een chirurgische ingreep van deze patiëntengroep geanalyseerd.
Het praktijkonderzoek is uitgevoerd in het Haaglanden Medisch Centrum. Hier is het beweeggedrag onderzocht van negentien vrouwen met borstkanker die in de nabije toekomst een chirurgische ingreep moeten ondergaan en is het verband onderzocht tussen beweeggedrag en de risicofactoren BMI, leeftijd, lichamelijke conditie en comorbiditeit. Voor het in kaart brengen van het beweeggedrag is het meetinstrument International Physical Activity Questionnaire (IPAQ) gebruikt. De IPAQ is een gevalideerde methode om lichamelijke activiteit bij volwassenen in kaart te brengen. De metingen die zijn uitgevoerd tijdens de preoperatieve screening, zijn gebruikt om de relatie tussen het beweeggedrag en de risicofactoren te toetsen. Het verband tussen het beweeggedrag en deze risicofactoren is berekend in SPSS Statistics 24 met de Spearman’s rangcorrelatie.

Uit de literatuurstudie blijkt dat er een verband is tussen de mate van lichamelijke activiteit en het postoperatieve herstel. De onderzochte risicofactoren (BMI, leeftijd, lichamelijke conditie en comorbiditeit) kunnen een negatief effect hebben op het herstel. Deze factoren vergroten de kans op mortaliteit, complicaties en een langere ziekenhuisopname. Uit de resultaten van de IPAQ is gebleken 32% van de onderzoekspopulatie laag actief is, 21% gemiddeld actief is en 47% hoger dan gemiddeld actief is. Overeenkomstig met het literatuuronderzoek, toont het praktijkonderzoek aan dat er een significante relatie is tussen de preoperatieve lichamelijk activiteit en de factoren BMI, leeftijd, lichamelijke conditie en comorbiditeit.

Er is als verwacht een significant verband tussen het beweeggedrag en BMI, leeftijd, VO2max en comorbiditeit. Door het verhogen van lichamelijke activiteit is de kans kleiner dat de patiënt complicaties ondervindt en is de kans op een verbeterd herstel groter. Op basis hiervan wordt aanbevolen om aandacht te besteden aan de preoperatieve screening om vroegtijdig risicofactoren te herkennen die een verband hebben met het beweeggedrag. Door de kleine steekproef geeft dit onderzoek mogelijk beperkingen. Er is echter eerst vervolgonderzoek nodig naar de inhoud van beweeginterventies en/of adviezen en het is wenselijk om meer soortgelijke onderzoeken uit te voeren met een grotere steekproef. Na voldoende bewijs kan een advies of beweeginterventie worden aangeboden om deze risicofactoren te verlagen. Prehabilitatie zou in de toekomst mogelijk een oplossing zijn.