Samenvatting

Cybercriminaliteit is een veelvoorkomend probleem geworden in Nederland (CBS, 2022). Nederlandse
gemeenten hebben cybercrime dan ook breed als beleidsprioriteit opgepakt. Gemeenten geven
daarbij aan behoefte te hebben aan handvaten om hun inwoners en ondernemers weerbaarder te
maken tegen cybercriminaliteit. In het project “Cyberweerbaarheid: Een gemeentelijk offensief ter
preventie van slachtofferschap van cybercrime” werken professionals uit twaalf4 gemeenten en vier5
regionale veiligheidsnetwerken samen met onderzoekers van de Haagse Hogeschool, Hogeschool
Saxion en het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) aan
wetenschappelijk onderbouwde interventies waaromee ambtenaren openbare orde en veiligheid de
cyberweerbaarheid van burgers en bedrijven binnen hun gemeente kunnen vergroten.
In dit rapport staat slachtofferschap van cybercriminaliteit onder mkb’ers centraal. Het
midden‐ en kleinbedrijf (mkb) wordt relatief vaak slachtoffer van cybercriminaliteit en ondervindt
hiervan in hoge mate schade (CBS, 2018; Notté et al., 2019). Met name de toename van
slachtofferschap van ransomware binnen het mkb is een zorgelijke ontwikkeling. Het is van groot
belang dat mkb’ers maatregelen nemen om een ransomware aanval te voorkomen en de schade zo
veel mogelijk te beperken. Beschermende maatregelen worden echter door veel mkb’ers slechts in
geringe mate ingezet (Bekkers et al., 2021; CBS, 2021; Notté et al., 2019; Veenstra et al., 2015). De
cyberweerbaarheid van mkb’ers (het vermogen van een organisatie om cyberincidenten te weerstaan,
daarop te kunnen reageren en van te herstellen, zodat de organisatie operationeel blijft) is daardoor
te beperkt.

In dit rapport presenteren we de ontwikkeling en evaluatie van een interventie genaamd “MKB Cyber
Buddy’s”. Het doel van de interventie is om de weerbaarheid van mkb’ers tegen ransomware te
vergroten. De interventie is er op gericht om mkb’ers niet alleen te informeren over cybercriminaliteit,
maar ze ook door actieve deelname tot een positieve gedragsverandering te brengen. Onder mkb’ers
verstaan we in dit onderzoek ondernemers met minimaal één en maximaal 250 werknemers. De
hoofdvraag in dit rapport is: Is de interventie “MKB cyber buddy’s” een effectieve interventie voor
Nederlandse gemeenten om de cyberweerbaarheid van mkb’ers in hun gemeente met betrekking tot
ransomware te bevorderen?
Het doel van dit rapport is tweeledig. Enerzijds beschrijft dit rapport de onderbouwing en
ontwikkeling van de interventie “MKB Cyber Buddy’s”. Anderzijds beschrijft dit rapport de evaluatie
van de pilot die is uitgevoerd in 2022, betreffende de effectiviteit, sterke kanten, valkuilen en
onvoorziene gevolgen van de interventie. Hiermee zullen inzichten geboden worden in hoe de
interventie verbeterd kan worden en in de toekomst op grotere schaal kan worden ingezet.