Samenvatting

In de afgelopen 10 jaar is een nieuwbouwwoning in Nederland, als product, enorm veranderd door een aantal ontwikkelingen. Door invoering van de wet Voortgang Energietransitie (VET) dienen nieuwbouwwoningen, waarbij de omgevingsvergunning na 1 juli 2018 is verleend, zonder gasaansluiting gebouwd te worden. Dit heeft geleid tot complexiteit van installatietechniek in woningen, met een kostenstijging tot gevolg. De betaalbaarheid van wonen wordt daardoor, voor een steeds grotere groep mensen, een uitdaging. Tegelijkertijd staan Nederland en ook Giesbers voor een nieuwe uitdaging: de transitie naar een circulaire bouweconomie.
Vanuit de probleemanalyse is de onderstaande probleemstelling geformuleerd:
De transitie van een lineaire bouweconomie naar een circulaire bouweconomie in combinatie
met de wet VET vraagt om een nieuwe benadering van installatietechniek in rijwoningen van
het woonconcept ‘DIT is wonen’. Giesbers voorziet hierbij kansen voor het in de markt zetten
van een servicemodel voor installatietechniek in rijwoningen van het woonconcept ‘DIT is
wonen’.
Een uitgewerkte businesscase ontbreekt echter.
Het doel van dit onderzoek is het aanreiken van adviezen aan Giesbers, waardoor zij kansen voor het in de markt zetten van nieuwe businessmodellen kan benutten die ontstaan bij de transitie van een lineaire bouweconomie naar een circulaire bouweconomie in combinatie met de wet VET. Dit wordt bereikt door inzicht te geven in de huidige situatie (IST) en de gewenste situatie (SOLL) om vervolgens tot een uitgewerkte businesscase te komen.
Aan de hand van bevindingen uit literatuuronderzoek en expertinterviews is na grondige analyses in beschrijvend en vergelijkend onderzoek antwoord gegeven op onderstaande onderzoeksvraag:
Hoe ziet de businesscase van een
servicemodel voor installatietechniek in rijwoningen van het woonconcept ‘DIT is wonen’ eruit en welke adviezen kunnen daarbij vanuit een bouwkundig én bedrijfskundig perspectief worden aangereikt aan Giesbers?
Uit het onderzoek is gebleken dat er een bouwkundig en bedrijfskundig haalbare businesscase is voor de toepassing van een servicemodel voor installatietechniek in rijwoningen van het woonconcept ‘DIT is wonen’. Hierbij is de basissituatie (lineair) afgezet tegen de nieuwe situatie (circulair). In deze nieuwe circulaire situatie wordt er een gedeeltelijk ander
bouwkundig ontwerp toegepast om de nieuwe uitvoering qua installatietechniek toepasbaar te maken. Dit nieuwe ontwerp wordt voorzien van meer zonnepanelen, een schacht ten behoeve van materiaal vermindering, een kanaalbreedplaatvloer als verdiepingsvloeren en een douche
- WTW. Demontabel bouwen is daarbij een voorwaarde om losmaakbaarheid te garanderen. Door demontabel te bouwen kan er bovendien gewerkt de uitdagingen omtrent materiaaltekorten. Op het moment dat demontabel bouwen wordt meegenomen in het ontwerp, maakt dit het hoogwaardig recyclen van materialen mogelijk. Naast
losmaakbaarheid door demontabel bouwen is levensduurverlenging door monitoring op afstand een belangrijk circulair uitgangspunt. Tevens wordt levensduurverlenging bereikt
door producten op te bouwen uit demontabele componenten. Het bouwkundige ontwerp toont aan dat het mogelijk is om middels levensduurverlenging en losmaakbaarheid circulariteit realiseerbaar te maken.
Vanuit bedrijfskundig perspectief zijn er in de nieuwe situatie twee denkbare scenario’s, naast niets doen, om een servicemodel toe te passen in de nieuwe situatie . Dit zijn een investeringsscenario en een partnerscenario. In beide scenario’s wordt Product-as-a-service toegepast als servicemodel.
Bij het investeringsscenario treedt Giesbers op als financier, waarbij zij risicodragend is.
Tegenover het risico staan hogere opbrengsten. Bij het partnerscenario neemt Giesbers de rol aan van tussenpersoon, waarbij zij niet risicodragend is, hetgeen beter past bij de kernwaarden van Giesbers. Geredeneerd vanuit de missie, circulaire ambities en kernwaarden van Giesbers
wordt geadviseerd het partnerscenario tot uitvoering te brengen door de rol van ketenregisseur op zich te nemen.
Als ketenregisseur kan Giesbers namelijk, volgens het circulaire principe systeemdenken,
sturen op circulariteit. Daarnaast kan er gestuurd worden op kostenbesparingen door verantwoordelijkheden bij gespecialiseerde partners te leggen. Om dat te bereiken dient Giesbers dan ook partnerships aan te gaan met innovators die ambitie hebben, maar ook mogelijkheden zien om hun (productie)processen constant te verbeteren.
Het is raadzaam PaaS met een kleine groep binnen of buiten de organisatie op te zetten. Vervolgens kan Giesbers bij succes stapsgewijs overgaan naar een nieuwe circulaire bedrijfsvoering. Om de nieuwe, gewenste situatie te realiseren worden de volgende
aanbevelingen gedaan.
• Selecteer partners op basis van innovativiteit en bereidheid tot samenwerken, early adopters, die net als Giesbers beseffen dat er samengewerkt dient te worden om de transitie naar een circulaire bouweconomie te bewerkstelligen en daartoe bereid zijn;
• Richt een monitoringsomgeving in, zodat het mogelijk wordt om just-in-time onderhoud
uit te kunnen voeren;
• Blijf op de hoogte van de stand van zaken omtrent het meet baar maken van circulariteit;
• Om te komen tot maatschappelijk verantwoorde keuzes, is het noodzakelijk alle zes
waardesoorten naar behoren te waarderen.
Om de transitie van een lineaire bouweconomie naar een circulaire bouweconomie voor het
woonconcept ‘DIT is wonen’ te realiseren dienen, naast het opvolgen van bovenstaande adviezen, andere disciplines te worden aangeschakeld, te weten:
• Bouwkunde, om het advies uit te breiden naar gestapelde en vrijstaande woningbouw.
Marketing, om te onderzoeken wat de exacte doelgroep en afzetmarkt van PaaS is.
• Juridische Zaken, om invulling te geven aan contractvorming en eigendomsaktes op basis
van het recht van opstal en onderzoek te doen naar mogelijke toepassing van erfpacht.
• Financieel, om restwaarde te bepalen in samenwerking met geselecteerde partners.
Wil Giesbers haar circulaire ambitie realiseren en invulling geven aan haar kernwaarden, dan
wordt geadviseerd de aanbevelingen over te nemen en uiteindelijk op te schalen naar het realiseren van een ‘Giesbers brede’ circulaire bouweconomie. De realisatie van een circulaire bouweconomie voor het woonconcept ‘DIT is wonen’ is een opmaat voor het reen circulaire bouweconomie. Dit kan gerealiseerd door het woonconcept ‘DIT is wonen’ uit te breiden met meer integrale circulaire maatregelen (voor de gehele woning) en deze vervolgens toepassen op andere typen woningen in het aanbod van Giesbers.