Samenvatting

Door een hogere levensverwachting en vergrijzing krijgen we in Nederland in de toekomst steeds meer (thuiswonende) ouderen. Naarmate de leeftijd toeneemt neemt de kans op ziektes en beperkingen ook toe. Een stijgende zorgvraag leidt tot hogere overheidskosten. Tevens is het aantal huisartsen stagnerend. Een van de oplossingen voor het tegemoetkomen aan deze toenemende zorgvraag is de reeds ingezette taakherschikking. Hierbij worden de routinematige handelingen overgelaten aan bijvoorbeeld verpleegkundig specialisten en hbo-verpleegkundigen. Er is echter nog veel onduidelijkheid over hun taken, verantwoordelijkheden en wettelijke bevoegdheden binnen huisartsenpraktijken. Om duidelijk te krijgen wat zij wel of niet kunnen overnemen moet eerst ook duidelijk worden wat de toekomstige zorgvraag wordt voor thuiswonende ouderen.
Het beoogde doel van dit onderzoek was om kennis op te doen over de mogelijke herschikking van taken binnen huisartsenpraktijken in de toekomst. De vraag was welke kennis en vaardigheden verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen moeten bezitten om deze taken uit te kunnen voeren met betrekking tot de toekomstige zorgvraag van thuiswonende ouderen.
Middels literatuuronderzoek werd de toekomstige zorgvraag geïllustreerd en de hierbij horende taken en verantwoordelijkheden van huisartsen inzichtelijk gemaakt. Vervolgens zijn de bevoegdheden van verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten aan de hand van de beroepsprofielen vergeleken met die taken van huisartsen. Ten slotte zijn er semi-gestructureerde interviews gehouden met vier verpleegkundigen en vier verpleegkundig specialisten die allen werkzaam zijn binnen huisartsenpraktijken. Er is geïnventariseerd in hoeverre zij zich bekwaam voelen en waarin zij zich nog zouden willen bekwamen om deze taakherschikking in de toekomst te kunnen realiseren.
Uit het literatuuronderzoek bleek dat het aantal ouderen met een of meerdere chronische ziekten sterk zal gaan toenemen. Daarnaast werden er vijf ziektebeelden gevonden die een prominentere rol gaan krijgen bij ouderen in de toekomst; dementie, diabetes, COPD, hart- en vaatziekten en kanker. Naast deze medische zorgvraag werd er geconstateerd dat er sociaal-culturele veranderingen zullen plaatsvinden in de toekomst met als gevolg mondigere patiënten, meer internetgebruik, een toename van gepersonaliseerde zorg en een groeiend aantal patiënten met een migratieachtergrond. De beroepsprofielen van verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten toonden aan dat zij veel taken van de huisarts met betrekking tot deze toekomstige ontwikkelingen zouden kunnen overnemen. Het bleek dat alle respondenten zich nu al bekwaam voelen om de taken ook daadwerkelijk uit te voeren. De respondenten gaven aan dat ze de grootste uitdaging zagen in de zorg voor patiënten met een migratieachtergrond. De interviews met verpleegkundig specialisten gaven geen verschillen met de literatuur. Daarentegen toonden de interviews met verpleegkundigen wel enkele discrepanties. Zo is er wettelijk vastgelegd dat verpleegkundigen bij de ketenzorg voor diabetes en COPD medicatie mogen voorschrijven, maar geen van de respondenten doet dit daadwerkelijk.
Concluderend voelen verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten zich bekwaam om meer taken en verantwoordelijkheden over te nemen van de huisarts met betrekking tot de toekomstige zorgvraag van thuiswonende ouderen dan dat ze nu al doen. Om dit te kunnen realiseren zijn onder andere aanbevelingen gedaan om meer cursussen, trainingen en scholing te creëren voor beide beroepsgroepen. Daarnaast zou de verpleegkundig specialist graag een langere opleiding hebben gehad om zo dieper op bepaalde zaken in te kunnen gaan.