Samenvatting

Dit onderzoeksproject komt voort uit onze opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (hierna te noemen HAN). In het kader van de onderwijseenheid ‘Onderzoek en Innovatie’ willen wij als beginnend maatschappelijk werker een bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling en professionalisering van ons beroep.
In september 2016 zijn wij van start gegaan met een onderzoek op de Psychiatrische Afdeling van het Algemeen Ziekenhuis (hierna te noemen PAAZ) van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (hierna te noemen CWZ) te Nijmegen. Op de PAAZ van het CWZ werd door de medisch maatschappelijk werker opgemerkt dat problemen tussen patiënt en belangrijke personen uit zijn omgeving niet altijd werden gesignaleerd. Deze problematiek werd niet structureel in kaart gebracht en het systeem werd niet betrokken bij de behandeling van de patiënt. Dit terwijl het wel een voorwaarde is voor een geslaagde behandeling. De definitie van het systeem staat in de begrippenlijst beschreven.
Wij zijn het onderzoek gestart met een oriëntatiefase. Tijdens deze oriëntatiefase hebben er gesprekken met de medisch maatschappelijk werker plaatsgevonden om het praktijkprobleem te verhelderen. De vraagstelling en doelstelling zijn aan de hand van de probleemanalyse geformuleerd. Aansluitend hierop hebben wij een plan van aanpak geschreven. Op basis van de resultaten van het onderzoek zijn de conclusie en aanbevelingen opgesteld. Het onderzoek eindigen wij met een discussie, hierin stellen wij de sterke kanten en verbeterpunten van het onderzoek ter discussie. Het onderzoek is opgezet aan de hand van de theorie van Migchelbrink (2012). Het gehele onderzoek is in overleg met het CWZ en de HAN structureel geëvalueerd en aangepast waar nodig.
Doordat onderzoek in de jaren tachtig heeft aangetoond dat veel psychische stoornissen een erfelijke component hebben, zijn behandelaren de familie minder gaan zien als veroorzaker van de problematiek. Met als gevolg dat er meer aandacht kwam voor psychiatrische patiënten (Van Lier, 2005). Door psycho-educatie te geven aan familieleden over hoe ze met de patiënt om moeten gaan, is de kwaliteit van leven van de patiënt verbeterd en de kans op terugval verminderd (Schene, 1986). Door vermaatschappelijking in de zorg is de druk voor de naaste omgeving van de patiënt aantoonbaar verhoogd (Kerseboom, 1997; Kwekkeboom, 2000; Van Poppel en van den Akker 2002; Geelen 2003). In 1984 is de eerste familieorganisatie in de GGZ ontstaan genaamd Ypsilon. De familieorganisaties brengen de positie van familie onder de aandacht. Het sociale systeem van de patiënt kan terecht bij de organisaties voor advies, lotgenotencontact en trainingen.
Tegenwoordig wordt de familie van de patiënt steeds belangrijker. Uit onderzoek blijkt dat thuis wonen voor de patiënt alleen mogelijk is wanneer de familie als eerste vangnet fungeert (Koops en Kwekkeboom, 2005). Hierdoor hebben instellingen binnen de GGZ in toenemende mate aandacht voor familie van de patiënt (Van Lier, 2005). Binnen een participatiesamenleving wordt het systeem van de patiënt nog belangrijker. Om aan te sluiten bij deze maatschappelijke ontwikkelingen zijn wij tot de volgende onderzoeksvraag gekomen: "Op welke wijze kan het betrekken van het systeem een bijdrage hebben aan een geslaagd ontslag van patiënten op de PAAZ van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis?"