Samenvatting

Titel: Als het dan tóch moet, dan gráág …
(De basis voor een methode om te werken met ontwikkelingstaken, voor jongeren van de jeugdforensische instelling 'De Catamaran')
Ik loop mijn 4e-jaars stage op De Catamaran Unit 2. De Catamaran richt zich op jongeren en jong/volwassenen van 16 t/m 24 jaar, die met psychiatrische problemen kampen en in aanraking zijn gekomen met Justitie. Aangezien deze jongeren in hun adolescentie fase zitten, is de behandeling erop gericht hun bijbehorende competenties en vaardigheden uit te breiden en te verhogen. Alles is gericht op ontwikkeling en gedragsverandering, symptoomvermindering en eventueel leren omgaan met de handicap. Het uiteindelijke doel is om de cliënt weer een nieuwe kans te bieden in de maatschappij volgens de daar gangbare normen. Vanuit de vraagstelling moet men de doelen samen met de cliënt formuleren. Gezien de complexiteit van de problematiek van de doelgroep is een zorg op maat gedachte van groot belang.
Op de Catamaran zitten de jongeren met een Pij-maatregel of met een OTS met machtiging gesloten plaatsing of jongeren uit het reguliere psychiatrische circuit bij wie intensieve zorg nodig is. "PIJ" staat voor "Plaatsing In een Inrichting voor Jeugdigen" en is maximaal verlengbaar voor 6 jaar. Een OTS is een ondertoezichtstelling, dit betekend dat er toezicht wordt gehouden op een minderjarige die gedurende langere tijd met zedelijke of lichamelijke ondergang wordt bedreigd.
Bij de groep die binnen de behandelsetting aanwezig is, is sprake van ernstige externaliserende én internaliserende problematiek. Er is vaak sprake van een combinatie van problemen en gebrek vaak hebben zij een gebrek aan sociale en probleemoplossende vaardigheden. Dit leid ertoe dat zij vaak alleen maar op een agressieve en oppositionele manier reageren op anderen.
De jongens die hier verblijven zitten dus allemaal in hun adolescentieperiode. Een adolescent komt voor bepaalde ontwikkelingstaken te staan die hij/zij moet vervullen. Er bestaan acht taken, namelijk:
1. vormgeven aan veranderende relaties binnen het gezin
2. participeren in onderwijs of werk
3. zinvol invullen van vrije tijd
4. creëren en onderhouden van eigen woon- en leefsituatie
5. omgaan met autoriteiten en instanties
6. zorg dragen voor gezondheid en uiterlijk
7. opbouwen en onderhouden van sociale contacten en vriendschappen
8. vormgeven aan intimiteit en seksualiteit
De probleemstelling die in deze scriptie naar voren komt is:

"Wat is er nodig om tot een praktische methode te komen, waarmee de groepsleiding van Catamaran 2 de cliënten op een eenduidige, gestructureerde en professionele manier hun ontwikkelingstaken uit kunnen laten voeren?"

Uit dit praktijkonderzoek zijn een aantal belangrijke punten naar voren gekomen die belangrijk zijn voor de basis van de nieuwe methode om te werken met ontwikkelingstaken. Er moet van iedere jongen een sterkte/zwakte analyse gemaakt worden, er moet gekeken worden naar hun kwaliteiten zowel als naar hun leerpunten.
Verder kwam er naar voren dat de jongeren stapsgewijs vaardigheden aan moeten leren. Hierbij zouden er concrete werkdoelen geformuleerd kunnen worden waar ze naar toe kunnen werken. Deze moeten vooral positief en concreet verwoord zijn.
Tevens wordt het belangrijk gevonden dat het ten alle tijden duidelijk is wat er op verschillende rijdstippen van de verschillende dagen van de week moet gebeuren. De dagelijkse routine moet door verschillende groepsleiders op dezelfde manier gehanteerd worden en moet worden afgestemd op het niveau van de gemiddelde jongere. Hiervoor zou er voor iedere jongen een agenda moeten komen.
Ook worden er een aantal vaardigheden van de groepsleiders verwacht. Ze moeten de jongeren stimuleren en aanspreken op hun gedrag. Een begeleider moet consequent zijn en in kunnen schatten wat de jongeren wel of niet aankunnen. De nadruk in het handelen van de groepsleiders moet liggen op het versterken en aanleren van adequaat gedrag. Groepsleiders bieden alleen daar waar nodig is ondersteuning om bij te dragen aan een succesvolle uitvoering van taken. Groepsleiders moeten in staat zijn om praktische, sociale en cognitieve vaardigheden op een concrete wijze uit te leggen zodat het aansluit bij het niveau en de belevingswereld van de jongeren.
Om te kijken of deze methodiek aan zou slaan zou er zorgvuldig geëvalueerd en gerapporteerd moeten worden. De groepsleiders zouden dus in staat moeten zijn om het gedrag van de jongeren te observeren en deze concreet verwoorden in overdracht en rapportages.