Samenvatting

Op de onderzoeksschool gaven leerkrachten aan niet tevreden te zijn met de ‘klaar-af’ mentaliteit van hun leerlingen, tijdens het zelfstandig werken (Berends & Wolthuis, 2016). In 2017 heeft een visitatie door de Daltonvereniging plaatsgevonden. In het verslag werden twee twee aanbevelingen gegeven: geef leerlingen, binnen hun persoonlijke onderwijsbehoeften, de mogelijkheid tot gedeelde sturing binnen hun taak en ontwikkel persoonlijke ik doelen verder, in de differentiatie die bij de school past. Vanuit mijn rol als groepsleerkracht en tegelijkertijd onderzoekster, ben ik opzoek gegaan naar de oorzaak van het probleem en mogelijke oplossingen. Vervolgens heeft een theoretische verkenning plaatsgevonden. Er is onderzocht wat een leerling nodig heeft om tot reflectie te komen tijdens het zelfstandig werken en wat de rol van de leerkracht daarbij is. Het uitgangspunt van dit onderzoek is weergegeven in de volgende onderzoeksvraag: Hoe kan, door de inzet van scaffolding het reflectief vermogen bij vier leerlingen uit groep vijf van basisschool X worden geoptimaliseerd, tijdens het zelfstandig werken? Om antwoord te geven op de onderzoeksvraag, zijn de volgende twee deelvragen geformuleerd: 1) Hoe hebben de leerlingen de ik-doelen van reflectie tot nu toe ontwikkeld? 2) Hoe kunnen door middel van scaffolding de ik-doelen van reflectie gerealiseerd worden? Het reflectief vermogen kan gestimuleerd worden door het gewoonweg te doen, zoals het voeren van reflectiegesprekken of het werken met ik-doelen (Berends & Wolthuis, 2016). De rol van de leerkracht is hierbij van groot belang. Deze begeleiding moet echter geleidelijk en passend afnemen (Kohnstamm, 2009; Berends & Sins, 2014; Trimbos, Canton, & Beeker, 2008). Een passende interventie voor deze begeleiding is scaffolding (Van de Pol J. , 2012). Contingentie; hulp die is aangepast aan het niveau van de leerling (Van de Pol J. , 2012) is één van de belangrijkste kenmerken van scaffolding. Contingentie is, tijdens de reflectiegesprekken, ingezet. Tijdens deze reflectiegesprekken vormden de ik-doelen van reflectie het startpunt van het gesprek. Door de contingente hulp en inzicht in de ik-doelen werden de leerlingen zich bewuster van hun reflectief vermogen. Door middel van dit onderzoek heeft de groepsleerkracht zich ontwikkelt in gespreksvaardigheden met als doel het ontwikkelen van het reflectief vermogen bij de leerlingen. Daarnaast heeft de onderzoekster de onderzoeksschool een interventie aangeboden passend bij de daltonvisie van de school.