Samenvatting

Ten tijde van het opstellen van het Schoolondernemingsplan 2016-2020 is het schoolteam van de onderzoekschool van mening dat zij meer vorm willen geven aan de schoolvisie: “We willen dat de kinderen leren zelf keuzes te maken, zelf te plannen, zelf hun tijd in te delen, zelf naar antwoorden te zoeken. Bij dit alles heeft de leerkracht natuurlijk de belangrijke begeleidende rol”. Het schoolteam ervaart dat de leerkrachtrol meer sturend dan begeleidend wordt opgepakt. Het nieuwe onderwijskundige model op de onderzoekschool blijkt aan te sluiten bij het concept zelfsturend leren waarbij leerkrachten leerlingen begeleiden om zelfstandig leerdoelen te behalen, om zelf keuzes te maken in wat en hoe ze leren (van den Bergh & Ros, 2015). Op de onderzoekschool heeft geen inhoudelijke verdieping plaatsgevonden ten aanzien van de veranderende rollen van de leerkracht bij zelfsturend leren. Het risico bestaat dat leerkrachten onafhankelijk van elkaar vormgeven aan hun veranderende rol hetgeen ertoe zou kunnen leiden dat de onderwijskundige verandering onvoldoende vanuit schoolvisie geconcretiseerd zal worden. De school start in het najaar van 2016 met de bevordering van zelfsturend leren binnen het domein rekenen voor de groepen 3 t/m 8.

Uit verdieping in de theorie blijkt dat goede begeleiding door leerkrachten nodig is om zelfsturend leren effectief te laten zijn (Vansteenkiste, Sierens, Soenens & Lens, 2007; Verbeeck, 2010). Door van den Bergh en Ros (2015) worden vier rollen van de leerkracht bij zelfsturend leren onderscheiden: de organiserende rol, de motiverende rol, de coachende rol en de beoordelende rol. Na kennisname van de theorie over deze vier rollen van de leerkracht bij zelfsturend leren kunnen de leerkrachten hun percepties en behoeftes verduidelijken. Het doel van het onderzoek is het inzichtelijk maken van de behoeftes van de leerkrachten van de groepen 3 t/m 8 van de onderzoekschool ten aanzien van het kunnen invullen van de vier rollen bij zelfsturend leren binnen het domein rekenen. De uitkomsten van het onderzoek leiden tot een advies opdat leerkrachten zich verder kunnen professionaliseren om zelfsturend leren binnen het domein rekenen en andere domeinen te bevorderen.
Na kennisname van de theorie over de rollen van de leerkracht en opgedane praktijkervaring vond dataverzameling plaats middels afname van een focusgroep interview en individuele interviews waarbij alle leerkrachten van de groepen 3 t/m 8 betrokken waren. De vier rollen van de leerkracht (de organiserende rol, de motiverende rol, de coachende rol en de beoordelende rol) zijn de vooraf vastgelegde topics. Gezien de waargenomen samenhang tussen percepties en behoeftes van leerkrachten zijn zowel de resultaten als de conclusies per topic weergegeven met daaropvolgend een algemene conclusie.