Samenvatting

"WAT HEBBEN WIJ GELEERD...?
EN HOE NU VERDER?""
Kees Boeke 1884 - 1966
Samenvatting
In het kader van mijn Master Specialist Hoogbegaafdheid heb ik een actieonderzoek uitgevoerd naar hoe vergadertechniek bijdraagt tot medeverantwoordelijkheid bij verrijkings-onderwijseigen leren van hoogbegaafde leerlingen. Leerkrachten zitten in een spagaat. Hun onderwijstijd is kostbaar en moet besteed worden aan zoveel mogelijk leerlingen. Tijd voor effectieve instructie en procesbegeleiding bij hoogbegaafde kinderen ontbreekt nog al eens. Ik wil met dit onderzoek bekijken in hoeverre vergadertechniek de leerkracht en de leerlingen kan ondersteunen in gestructureerde samenwerking.
Na de inleiding en de probleemstelling is er een theoretisch kader geschetst van waaruit gekeken wordt wat die verantwoordelijkheid nu eigenlijk inhoud en hoe hoogbegaafde kinderen leren leren. Een kind kan verantwoordelijkheid nemen voor wat hij doet en de dingen waar hij bij betrokken is, binnen de grenzen van zijn reflecterend vermogen dat passend is bij zijn leeftijd. Het onderwijs moet wel de ruimte bieden om die verantwoordelijkheid te oefenen (Van Rijn, z.j.).
De interventie tijdens het onderzoek bestaat uit een lessencyclus over overlegvormen. Tijdens deze lessenserie hebben de leerlingen zich een overlegvorm eigen gemaakt die ze toe kunnen passen tijdens het werken in onderzoeksgroepen.
De resultaten van het onderzoek zijn verkregen door vragenlijsten, observaties en literatuuronderzoek. Aan het begin en het einde van het onderzoek hebben de leerlingen en de leerkracht vragenlijsten ingevuld. De leerlingen hebben aangegeven hoe zij over zichzelf dachten in relatie tot het vragen van hulp. Zij beschreven in de vragenlijsten hoe ze denken over hun bijdrage in het werken in het rekengroepje. Hierin is een stijgende lijn zichtbaar. De leerkracht heeft de kinderen tijdens de interventies gevolgd en zijn bevindingen ook vastgelegd. De leerlingen hebben ervoor gezorgd dat er bij hem een bewustwording ontstaan is van hun specifieke behoeften. In de literatuur beschrijven verschillende pedagogen dat bij verantwoordelijkheid de begrippen respect, vertrouwen en luisteren naar elkaar van groot belang zijn (Cappon, 2004, Stevens, 1997 & 2004, Mulderij, 2005). De kracht van het als groep samen leren is dat ieders bijdrage belangrijk is (Van der Weijden, 2002). Bovenstaande begrippen helpen bij het samen leren.
De leerlingen laten zien dat ze door het oefenen met de overlegvormen zelfstandiger geworden zijn in het verwerken van hun verrijkingstaken bij rekenen. Ze geven aan dat ze de leerkracht minder nodig hebben dan in het begin als het gaat om het oplossen van de rekenvraagstukken. Bijkomend voordeel hierbij is dat de leerkracht minder tijd kwijt is aan de organisatorische kant van de rekengroep en daardoor meer tijd kan besteden aan de proceskant van het oplossen van de vraagstukken van deze groep kinderen. Deze positieve ontwikkeling pleit voor aandacht in het curriculum voor overlegvaardigheden bij (hoogbegaafde) leerlingen. Goed overleg kan leiden tot medeverantwoordelijkheid bij verrijkings-onderwijseigen leren en tot goed zelfstandig verwerken van verrijkingsstof."