Samenvatting

Dit onderzoeksverslag gaat over mijn praktijkgericht actieonderzoek waarbij het vergroten van inzicht in leerdoelen bij praktijkonderwijsleerlingen centraal staat. In overleg met de directie en betrokkenen is gekozen voor anonimiteit van de leerlingen. Om deze te borgen zal ik in dit onderzoek spreken over “onderzoeksschool”. Mijn onderzoeksschool heeft als hoofddoelstelling om leerlingen toe te leiden naar arbeid. Bij deze voorbereiding is het noodzakelijk dat doelen met betrekking tot arbeid behaald worden om te kunnen participeren in de maatschappij. De aanleiding van dit onderzoek is dat mijn team in de dagelijkse praktijk ervaart dat de leerlingen niet goed op de hoogte zijn van de leerdoelen en daardoor ook zicht missen op het eigen leerproces. Het team is op zoek naar middelen om leerlingen meer eigenaar te maken van het leerproces. Als leerkracht en mentor van derdejaars leerlingen deel ik deze zorg van het team. Ik ben handelingsverlegen en wil mijn praktijksituatie verbeteren. Voorheen voerde gesprekvoering de boventoon, echter is dit alleen niet voldoende en hebben praktijkleerlingen meer van leerkrachten nodig in de onderwijsleersituatie. Ik wil afstuderen op gedrag, daarom richt ik mij op leerkrachtvaardigheden die helpend zijn ten behoeve van leerlingen om meer zicht te krijgen op het eigen leerproces richting arbeid. Middels kwalitatief onderzoek (Boeije & Bleijenbergh, 2019) heb ik antwoord gekregen op de volgende onderzoeksvraag:

Hoe kan ik samen met mijn leerlingen, door het inzetten van doelenkaarten, tot meer inzicht komen in het eigen leerproces en daarbij horende leerdoelen, ter voorbereiding op arbeid en zelfstandig functioneren? Om de beginsituatie in kaart te brengen heb ik onder andere een literatuurstudie betreffend de doelgroep verricht. Een breed scala aan informatie bleek interessant waarbij ik gericht een keuze heb gemaakt om tot de kern te komen, die essentieel is in het samenwerken met praktijkleerlingen, oftewel licht verstandelijk beperkte jongeren (De Beer, 2019). Ter verkenning waar de behoeftes van de leerlingen liggen heb ik een vragenlijst afgenomen, participerende observaties en een interventie uitgevoerd. De uitkomsten heb ik in kaart gebracht. Het doel van de interventie, inzetten van doelenkaarten, was dat leerlingen zelf meer zicht kregen in het eigen leerproces. Het lijkt een eenvoudige interventie maar heeft een grote impact op praktijkonderwijsleerlingen om te komen tot zicht in zichzelf. Naar aanleiding van het onderzoek adviseer ik een vervolgonderzoek en geef aanbevelingen in leerkrachtvaardigheden ter bevordering van het zicht op het eigen leerproces van praktijkonderwijsleerlingen.