Samenvatting

Dit onderzoek richt zich op aanpassingen aan leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis in een reguliere vmbo onderwijsomgeving. Sinds Passend Onderwijs in 2014 is ingevoerd hebben veel docenten behoefte aan ondersteuning bij het realiseren van passend onderwijsaanbod aan leerlingen met extra onderwijsbehoeften. Als ambulant begeleider ondersteun ik niet alleen leerlingen bij hun problematiek op gebied van spraak, taal en sociaal-emotionele ontwikkeling, maar ook begeleid ik docenten die geacht worden rekening te houden met deze leerlingen en hun specifieke onderwijsbehoeften. Vanuit de Ambulante Dienstverlening rees de vraag hoe ambulant begeleiders het beste hun expertise kunnen overdragen aan docenten in reguliere onderwijsomgevingen. Bij veel docenten zijn taalontwikkelingsstoornis als beperking en de gevolgen ervan nog onvoldoende bekend. Professionalisering ten behoeve van het omgaan met leerlingen met specifieke leerbehoeften vraagt een reflectief-onderzoekende houding, evenals het vergroten van kennis. Daarom heb ik na literatuuronderzoek besloten om in dit onderzoek, naast verstrekking van informatie omtrent de taalontwikkelingsstoornis, het Activerende Directe Instructiemodel (inclusief het Interactieve Gedifferentieerde Directe Instructiemodel) te gebruiken als visueel middel om docenten uit te dagen tot reflectie op en uitbreiding van hun vaardigheden in het omgaan met leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis. In overeenstemming met het bevorderen van de reflectief-onderzoekende houding van docenten is in dit onderzoek gekozen voor oplossingsgerichte begeleiding. Bij deze manier van begeleiden wordt door open vragen de aandacht gevestigd op competenties en krachtbronnen en hoe die kunnen worden aangewend in het zoeken naar positieve verandering: het uitbreiden van aanpassingen aan leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis. De onderzoeksvraag in dit onderzoek luidt: In hoeverre zijn het ADI-model en oplossingsgerichte begeleiding van docenten in het voortgezet onderwijs effectief bij aanpassingen aan leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis? De gekozen onderzoeksstrategie bij deze hoofdvraag is actieonderzoek. Respondenten worden in drie interventie-rondes uitgenodigd de verschillende fasen van het Activerende Directe Instructiemodel toe te passen tijdens hun lessen, met het doel: bewustwording van de al aanwezige eigen competenties en van nog te ontwikkelen aanpassingen aan leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis. Uit dit onderzoek blijkt dat het Activerende Directe Instructiemodel als visueel middel praktisch is, houvast biedt en overzicht geeft; dat het de mate van aanpassingen aan taalontwikkelingsstoornis bij elke respondent doet toenemen; dat de eerste interventie, waarin de aandacht uitging naar vier fasen van het model, het meest effect had op de respondenten; dat verlengde instructie niet makkelijk te realiseren is, en dat de oplossingsgerichte begeleiding de respondenten stimuleert tot zelfreflectie, bewustwording van het eigen handelen en het maken van eigen keuzes.