Samenvatting

Dit praktijkgericht onderzoek vertrekt vanuit de wens om studenten van de opleiding bachelor lager onderwijs meer te laten gebruik maken van effectieve leerstrategieën. De verwachte opbrengst is enerzijds dat de studenten door meer effectieve leerstrategieën te gebruiken de leeruitkomsten van de opleidingsonderdelen duurzamer verwerven. Anderzijds is het ook de bedoeling dat de studenten die effectieve leerstrategieën eens ze afgestudeerd zijn en zelf voor de klas staan, ook toepassen in hun eigen lessen, en doorgeven aan hun leerlingen. Het verhogen van de kwaliteit van de beginnende leerkrachten, zowel op inhoudelijk als vakdidactisch vlak als op het vlak van het gebruik van effectieve leerstrategieën, moet op die manier bijdragen tot het verhogen van de kwaliteit van het onderwijs in het algemeen.

In een eerste fase wordt in een beschrijvend deel van het onderzoek de beginsituatie geanalyseerd. Aan de hand van keuzemogelijkheden die studenten krijgen en een bevraging wordt onderzocht welke leerstrategieën de studenten voornamelijk gebruiken, en of ze op de hoogte zijn van de effectiviteit van deze strategieën. Voor de evaluatie van de effectiviteit van de leerstrategieën wordt gebruik gemaakt van verschillende onderzoeken en literatuur uit de cognitieve wetenschappen, zoals dat van Dunlosky et al. (2013) Bjork en Bjork (2020), Karpicke (2012), Weinstein en Sumeracki (2019) en Fiorella en Mayer (2015).

Het onderzoek toont aan dat studenten in het eerste jaar van hun opleiding heel vaak kiezen voor leerstrategieën die niet-effectief zijn. Ze laten zich daarvoor leiden door intuïtie (Weinstein & Sumeracki, 2019) en door het vermijden van slechte prestaties (Hinze & Rapp, 2014).
Vervolgens worden in een actieonderzoek een aantal initiatieven uitgetest om studenten te leren werken met retrieval practice en spaced practice. Op het einde van het onderzoek wordt geanalyseerd in welke mate de uitgevoerde acties een invloed hebben gehad op het voornemen van studenten om vaker effectieve leerstrategieën te gebruiken, zowel tijdens hun opleiding als in hun latere beroepspraktijk.

Uit de resultaten kan een beperkte verschuiving vastgesteld worden in de richting van het gebruik van effectievere leerstrategieën. Studenten blijven echter wel aangeven dat ze ook hun vertrouwde leerstrategieën willen blijven gebruiken, ook al weten ze nu dat die minder effectief zijn. De grotere inspanning die vereist is bij het gebruik van effectieve leerstrategieën zien ze daarbij eerder als hinderpaal dan als desirable difficulty (Bjork & Bjork, 2020).
Een grote meerderheid van de studenten toont wel de intentie om effectieve leerstrategieën later in hun beroepspraktijk te gaan inzetten. Als ze dit voornemen omzetten in realiteit geeft dit hoop dat er binnen afzienbare tijd studenten het hoger onderwijs zullen instromen met meer kennis en ervaring in effectieve leerstrategieën.