Samenvatting

Om tot goed samenwerken te komen is het van belang om te voldoen aan de kenmerken van samenwerken, anders is er geen sprake van samenwerken, maar van bij elkaar zitten. U kunt deze kenmerken ook zien als de voorwaarden van samenwerken. Ebbens & Ettekoven (2009) en Van Vugt (2002) noemen de volgende punten: Positieve wederzijdse afhankelijkheid, indi-viduele verantwoordelijkheid, directe en gelijktijdige interactie, gelijkwaardige deelname, sociale vaardigheden en aandacht voor het groepsproces.
In dit onderzoek is er bij de uitvoering van het praktijkonderzoek vooral aandacht besteed aan de sociale vaardigheden. Dit, omdat dit onderzoek is uitgevoerd op het Speciaal Basis Onder-wijs, in een groep met leerlingen met ADHD, Autismespectrumstoornissen (ASS), Gilles de la Tourette (GTS) en Zeer Moeilijk Lerende Kinderen (ZMLK). Uit de theorie is gebleken, dat deze groep diverse kinderen allemaal behoeften hebben aan duidelijkheid, structuur, voor-spelbaarheid en herhaling. Het grootste gedeelte van deze groep is sociaal zwak. De kinderen beheersen de basale sociale vaardigheden die nodig zijn om tot samenwerken te komen nog niet. Als speerpunt voor dit onderzoek is er gewerkt aan de vaardigheden: Luisteren en vertel-len. Deze vaardigheden zijn aangeleerd met een stappenplan, dat door middel van pictogram-men visueel is gemaakt.
Als leerkracht moet je in eerste instantie een veilig pedagogisch klimaat creëren. Een goed pedagogisch klimaat biedt een leeromgeving, waarin kinderen zichzelf kunnen zijn en waarin ze worden uitgedaagd om zichzelf verder te ontwikkelen. Het ontwikkelen van samenwerken is zeker een uitdaging. Om samenwerken te stimuleren, moet de leerkracht situaties creëren, waarin de leerlingen uitgedaagd worden om samen te werken. In dit onderzoek is dit gebeurt door de samenwerkingsstructuur 'Doe mij na' te kiezen. Dit is een samenwerkingsstructuur die in het boek TeamBouwers, door L, M, en S Kagan & Kopmels (2004), zijn weergeven. Deze structuur draaide om het luisteren en vertellen. De instructie van de activiteit die voor het samenwerken benut wordt, moet zo worden uitgelegd, dat de leerlingen daarna zelfstandig aan de slag kunnen, aldus Ebbens & Ettekoven (2009). De leerkracht moet bij het samenwerken een stapje terug doen. Hij moet de leerlingen het eerst zelf laten proberen.
Om tot samenwerken te komen binnen het SBO, moeten hele kleine stappen gezet worden. Het komen tot samenwerken is voor deze groep niet vanzelfsprekend, het is een hele grote opgave. De leerkracht is vier weken lang met hetzelfde bezig geweest, het luisteren en vertel-len. Van de 6 groepjes waarmee samengewerkt is, zijn drie groepjes in staat gebleken om aan het einde zelfstandig aan de slag te kunnen gaan. Drie andere groepjes zijn wel in staat geble-ken om de opdrachten tot een eind te brengen, maar hebben hierbij wel begeleiding en sturing nodig van de leerkracht. De kinderen zijn nog niet in staat om geheel zelfstandig tot samen-werken te komen.