Samenvatting

Dit onderzoek gaat over het ontwikkelen van een methode voor het beïnvloeden / trainen van sociaal- emotionele vaardigheden binnen de lessen LO op een reguliere basisschool.

Sociaal- emotionele vaardigheden kunnen opgesplitst worden in sociale vaardigheden en emotionele vaardigheden.

Sociale vaardigheden zijn de vaardigheden die omschreven kunnen worden als:
- het vermogen van kinderen om gevoelens van anderen te herkennen en te begrijpen;
- het vermogen van kinderen om eigen gevoelens af te stemmen op anderen;
- het vermogen van kinderen om normaal met anderen te communiceren.
Deze ontwikkeling begint al vroeg, zelfs al voor de geboorte. In het begin zijn ze gericht op het direct bevredigen van de behoeften van het kind, maar later zal het kind zich meer richten op anderen.

Emotionele vaardigheden zijn de vaardigheden die omschreven kunnen worden als:
- het vermogen van kinderen om zich veilig te voelen en plezier te maken;
- het vermogen van kinderen om eigen gevoelens te herkennen en te uiten;
- het vermogen van kinderen om zichzelf reëel in te schatten;
- het vermogen van kinderen om zichzelf positief te waarderen.
Ook deze ontwikkeling begint al voor de geboorte. In het begint vertrouwt het kind vooral op de ouders, naarmate het ouder wordt vertrouwd het steeds meer op zichzelf en op den duur gaat het ook anderen vertrouwen.

Het geheel van ontwikkelen van sociale vaardigheden wordt ook wel het socialisatieproces genoemd. Socialisatie is het overnemen en verinnerlijken van opvattingen en gedragsregels van mensen binnen een bepaalde gemeenschap, cultuur. Door verschillende socialisatie processen te door lopen wordt men lid van een gemeenschap.

In de praktijk blijkt het alleen lastiger te zijn om sociaal-emotionele vaardigheden te scheiden, dat gaat bijna niet. Wel kunnen er accenten gelegd worden op een van de twee, als blijkt dat een kind problemen heeft. Om er achter te komen of een kind problemen of stoornissen heeft kan het kind geobserveerd worden door de op de speelvaardigheden te letten.

Er wordt in hoofdstuk 2.1 onderscheid gemaakt in vier deelvaardigheden van sociaal- emotionele vaardigheden. Alle kinderen bezitten een of meer van deze vaardigheden. Al die vaardigheden moeten op normaal niveau zijn, dan is het in evenwicht. Is dat niet zo dan vertoond het kind onaangepast gedrag. Dit gedrag moet ergens vandaan komen en nu blijkt dat gedrag door heel veel factoren beïnvloed wordt. Zoals fysieke factoren, psychische factoren, sociale factoren, culturele factoren en fysische en geografische factoren.
Ook hangt het gedrag van iemand af van een aantal aspecten. Namelijk het cognitieve aspect, het motorische aspect en het sociaal affectieve aspect. Dus gedrag heeft te maken met hoe het verstand van iemand is, wat iemand lichamelijk kan en hoe iemand zich voelt.

Als er wordt nagegaan dat sociaal-emotionele vaardigheden zo erg samenhangen met iemand zijn karakter en hoe iemand zich gedraagt, kan het niet zo zijn dat er geen verschillen zijn tussen het uiten van sociaal-emotionele vaardigheden tijdens de lessen LO en het uiten van sociaal-emotionele vaardigheden in de "gewone" lessen.
Het kan best zijn dat een kind heel goed kan gymmen en daar heel andere vaardigheden naar voren laat komen dan wanneer hij moet rekenen waar hij niet zo goed in is. De vaardigheden worden dan wel bezeten, maar niet geuit.

Het kan ook zo zijn dat kinderen wel te kort hebben van sommige sociaal- emotionele vaardigheden. Voor deze kinderen zijn er allerlei hulpmiddelen bedacht. Enkele van deze hulpmiddelen staan beschreven in hoofdstuk 4. Zo kunnen kinderen met een achterstand aan deze vaardigheden naar Kanjertraining gaan. Ook biedt PMT, psychomotorische therapie een mogelijkheid. Maar SOVA training is soms ook een makkelijke oplossing. De eerste van deze hulpmiddelen kan men alleen in de kindertijd volgen. De ouders worden er heel intensief bij betrokken. PMT kan het hele leven gevolgd worden en SOVA training ook, maar kan tot en met de middelbare school op school gevolgd worden en daarna moet er deelgenomen worden aan een training buitenshuis.
Het komt steeds vaker voor dat sociaal- emotionele vaardigheden getraind worden op basisscholen door de eigen docenten. Dit gebeurd vaak wanneer sociaal- emotionele vaardigheden in het algemeen behandeld en geoefend worden. De effectiefste en leukste manier om sociaal- emotionele vaardigheden te beïnvloeden / trainen is tijdens de gymles. Dit onderzoek is dan ook geresulteerd in een lessenreeks van 5 lessen om sociaal- emotionele vaardigheden tijdens de lessen LO te beïnvloeden, aangepast voor de onderbouw en de bovenbouw. Deze lessenreeks is voortgekomen uit de negen speelvaardigheden, die beschreven staan in hoofdstuk 1.3. Tijdens het ontwikkelen van de lessenreeks is rekening gehouden met de meest belangrijke basis sociaal- emotionele vaardigheden die bij de meeste SoVa- trainingen behandeld worden, met het feit dat werken aan sociaal- emotionele vaardigheden in een groepje effectiever is dan individueel en met het feit dat sociaal- emotionele vaardigheden vaak geleerd worden door imitatie.