Samenvatting

Tweede herziene druk (Eerste druk 1995)

Hoofdstuk 1 'Verschillende leerprocessen' bespreekt verschillen tussen school-leren en spontaan leren, de hernieuwde belangstelling voor spontaan leren met name vanuit arbeidsorganisaties en de verschillen tussen allerlei spontane leerprocessen. Die verschillen betreffen onder andere manieren van leren, meer of minder bewustzijn van leren, de interactie met de omgeving en de inhouden van het leren. Achtereenvolgens komen het alledaagse leren, leren uit eigen beweging, leren in de botsing van culturen, transformatief leren en door de nood gedwongen leren aan de orde. De eigen kenmerken van het leren op school, in vergelijking met andere typen leren, zijn het laatste onderwerp van dit hoofdstuk.
Hoofdstuk 2 'Leren en (sub)cultuur' gaat in op de (sub)culturele context waarin leren plaatsvindt en het referentiekader wordt gevormd. Hoe verlopen contacten tussen groepen en individuen met een verschillende culturele achtergrond? Waarin verschillen (sub)culturen? Daarbij moet ook onderscheid worden gemaakt tussen minderheidsculturen in een dominante cultuur en subculturen (zoals sociaal-economische klasse, generatie en sekse). Leren omgaan met cultuurverschillen wordt besproken. Het hoofdstuk besluit met de vraag hoe creatief en transformatief leren tot stand komt in de dynamische samenhang tussen individu en (sub)cultuur.
Hoofdstuk 3 'Ontwikkeling van het leervermogen' bespreekt hoe het leervermogen zich ontwikkelt als gevolg van spontane en schoolse leerprocessen die mensen in hun leven doormaken. Wat mensen hebben geleerd en hoe ze hebben geleerd beïnvloedt de wijze waarop en wat zij vervolgens leren.
Hoofdstuk 4 'Leren van volwassenen in vogelvlucht' geeft een totaaloverzicht vanuit de vele aspecten van leren. Het geeft veel voorbeelden en verwijst naar de uitwerkingen in de overige hoofdstukken. Wie ervan houdt om allereerst een totaalindruk van het geheel te krijgen, kan beginnen met dit hoofdstuk. Door het hele boek heen wordt regelmatig verwezen naar theorieën over leren die als achtergrondkennis kort worden besproken in hoofdstuk 5. Tot slot worden suggesties voor vragen en opdrachten gegeven ter verwerking.