Samenvatting

Met dit praktijkgerichte onderzoek ben ik te weten gekomen hoe ik mijn leerlingen met een communicatieve beperking op school kan begeleiden in hun sociale contacten (na school). Het theoretische kader van dit onderzoek maakt zichtbaar hoe onze leerlingen door hun levensfase, communicatieve beperking en verstandelijke beperking begeleiding nodig hebben op het gebied van sociale contacten. Het belang van aandacht voor de sociale ontwikkeling binnen het onderwijs op VSO VSO school X A&D wordt in dit onderzoek duidelijk vanuit verschillende theoretische en maatschappelijke inzichten. Het expert interview gericht op de mate waarin mijn onderzoeksvraag aansluit op de algehele koersen van onze afdeling leerde mij om verantwoordelijkheden van de school op het gebied van sociaal contact af te bakenen vanuit de kerndoelen (SLO, 2014) en de beleidsplannen (Koersplan, 2017-2019 en Schoolplan, 2017) van onze school. Het praktijkonderzoek startte met een vragenlijst gericht op de behoefte aan sociaal contact voor leerlingen, leerkrachten en ouders. Hieruit blijkt dat meer dan de helft van de leerlingen van VSO VSO school X een na schoolse vriendschapswens heeft die nog niet vervuld is. Leerlingen vroegen ook in de focusgroep-interviews op verschillende manieren om hulp van leerkrachten in het aangaan en onderhouden van sociale contacten. Zij willen van leraren leren hoe zij vrienden kunnen maken en houden. Onze leerlingen vragen ook om meer tijd voor groeps-overstijgende activiteiten op school, een toegankelijk schoolplein na school en hulp bij het gebruiken van een ‘leuke dingen doen’- bord waarmee leerlingen sociale afspraken kunnen maken. De vragenlijsten die afgenomen zijn binnen VSO school X zijn in dit onderzoek vergeleken met vragenlijsten die zijn afgenomen op twee verschillende reguliere scholen. De onderzochte leerlingen uit het reguliere basisonderwijs blijken op school ongeveer evenveel vrienden te hebben als de onderzochte leerlingen van VSO school X. Na school spreken leerlingen van VSO VSO school X 60% minder vaak af. Bijna alle leerkrachten hebben aangegeven dat zij vinden dat leerkrachten een rol spelen in de begeleiding van sociale contacten van leerlingen. De opvattingen van mijn collega’s en de focusgroep interviews resulteerden in verschillende acties die ik heb uitgezet via PDCA-cyclussen. De uitgezette acties op basis van dit onderzoek zijn gericht op mogelijkheden om iets te ondernemen met leerlingen uit andere groepen, het stimuleren en informeren van ouders en het gericht begeleiden van leerlingen in het aangaan en onderhouden van sociale contacten. Dit onderzoek resulteerde hierbij in verschillende aanbevelingen voor het management team. Het meest verrassende inzicht wat voorkomt uit dit onderzoek is het effect van de huidige interventies die wij binnen onze afdeling inzetten ten behoeve van sociale redzaamheid. De resultaten uit de focusgroep interviews lieten blijken dat geen van de bevraagde leerlingen hulp van de school ervaart in het maken van vrienden terwijl wij op school meerdere malen per week gedurende verschillende lessen aandacht besteden aan de sociale redzaamheid van onze leerlingen. Dit laatste inzicht bevestigt de waarde van dit onderzoek voor onze organisatie. Ik geloof in de waarde van sociaal contact binnen onderwijs en dit onderzoek heeft ervoor gezorgd dat deze overtuiging nog veel sterker is geworden.