Samenvatting

In de inclusieve Nederlandse participatiesamenleving is woningvervuiling bij mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb) een complex probleem. Deze kwetsbare doelgroep wordt vaak in verband gebracht met het veroorzaken van overlast, maar heeft zorg en ondersteuning nodig om deel te kunnen nemen aan deze samenleving waarin zelfredzaamheid, het versterken van eigen kracht en het zo nodig gebruikmaken van het eigen sociaal netwerk centraal staan. Anders kunnen mensen met een lvb door hun beperkingen en bijkomende problematieken vaak niet aan deze aspecten van het leven in een participatiesamenleving voldoen (Van der Rensen, 2016; Meulen, 2020). Het gaat hier om een doelgroep die vaak geneigd is om zorg te mijden, en de terugtrekkende beweging door de overheid leidt ertoe dat deze groep nog langer onder de radar blijft (Van der Meulen, 2020). Mensen met een lvb en woningvervuiling hebben ondersteuning nodig van hulpverlening om hun woningvervuiling aan te kunnen pakken en terugval te voorkomen.
Het doel van dit onderzoek is om sociaal agogen kennis en inzichten te geven met betrekking tot wat nodig is om woningvervuiling bij mensen met een lvb aan te pakken en terugval te voorkomen. Daartoe is de volgende hoofdvraag geformuleerd: ‘Wat hebben sociaal agogen nodig om woningvervuiling onder mensen met een licht verstandelijke beperking binnen gemeente Q aan te pakken en terugval te voorkomen?’
Ter beantwoording van deze hoofdvraag is kwalitatief onderzoek verricht. Allereerst is literatuurstudie uitgevoerd naar methodes en theorieën die betrekking hebben op de kernbegrippen uit de hoofdvraag en deelvragen, namelijk woningvervuiling, mensen met een lvb en de daarvoor geschikte methodieken en interventies. Deze theorieën en methodieken fungeerden als uitgangspunt om de huidige situatie te onderzoeken en te achterhalen wat professionals in de praktijk nodig hebben voor de aanpak en het voorkomen van terugval bij woningvervuiling. Daartoe zijn semigestructureerde interviews gehouden met vijf professionals en vijf mensen met een lvb bij wie sprake is geweest van woningvervuiling.
Aan de hand van de resultaten van de interviews zijn de deelvragen en hoofdvraag van het onderzoek beantwoord. De algemene conclusie die uit dit onderzoek is voortgekomen, is dat de sociaal agogen te weinig kennis en inzichten hebben met betrekking tot welke interventies en methodieken zij kunnen inzetten ten aanzien van de aanpak en het voorkomen van woningvervuiling, alsmede dat zij te weinig tijd hebben om elke cliënt met een lvb goed te begeleiden bij diens woningvervuiling en de achterliggende problemen die er spelen.
Op basis van de conclusie zijn aanbevelingen inclusief implementatiemogelijkheid opgesteld voor de sociaal agogen, gemeente Q en mogelijk vervolgonderzoek. Deze aanbevelingen betreffen kennis gericht op handvatten voor het vaststellen en beoordelen van woningvervuiling, kennis gericht op methodieken die ingezet kunnen worden in de begeleiding, kennis van woningvervuiling bij mensen met een lvb en bijkomende problematieken, een vast aanspreekpunt, meer begeleidingstijd en een betere samenwerking tussen de bij de woningvervuiling betrokken partijen.