Samenvatting

Dit kwalitatieve onderzoek richt zich op een gespecialiseerd en ambulant behandelcentrum (instelling X) waar cliënten met een autismespectrumstoornis (ASS) zorg ontvangen. Het doel van dit onderzoek is inzichtelijk maken hoe de begeleiding voor cliënten met een ASS binnen de ambulante behandeling binnen instelling X geoptimaliseerd kan worden. Hierbij staat het waarborgen van de kwaliteit van zorg aan de cliënt en het stimuleren van het herstel bij de cliënt centraal. De aanleiding van dit onderzoek betreft factoren die de kwaliteit van zorg belemmeren waarbij hulpverleners binnen instelling X aangeven behoefte te hebben aan verbetering van de huidige situatie. Met name een hoge werkdruk bij hulpverleners door administratieve lasten (GGzE, 2017a) en de complexiteit van de doelgroep gepaard met emotioneel veeleisende werksituaties voor de hulpverleners, belemmeren de kwaliteit van zorg (CBS & TNO, 2016). Hierdoor staat de hulpverlenersrelatie tussen cliënt en hulpverlener, die essentieel is voor bevordering van herstel van de cliënt binnen de begeleiding (McCrory, 2005), op gespannen voet.

Aan de hand van het bovengenoemde is de volgende vraagstelling geformuleerd: Wat hebben hulpverleners binnen instelling X nodig om de begeleiding voor cliënten met een ASS binnen de ambulante behandeling te optimaliseren? Om antwoord te geven op de onderzoeksvraag is allereerst informatie verzameld aan de hand van theoretische inzichten die gekoppeld kunnen worden aan de begeleiding voor cliënten met een ASS. Deze zijn opgedeeld in beschermende en belemmerende factoren. Verder zijn semigestructureerde interviews gehouden onder 10 respondenten waarvan 3 cliënten met een ASS en 7 hulpverleners werkzaam binnen instelling X. Hierbij is in kaart gebracht welke ervaringen, belevingen en behoeften cliënten met een ASS (deelvraag 1) en hulpverleners (deelvraag 2) ten opzichte van de begeleiding hebben en waar deze ervaringen, belevingen en behoeften overeenkomen en verschillen (deelvraag 3).

Vanuit de resultaten is in de conclusie beschreven wat de hulpverleners binnen instelling X nodig hebben om de begeleiding voor cliënten met een ASS te optimaliseren. Hulpverleners hebben de ervaringen van cliënten nodig om aan te sluiten bij hun leefwereld en behoeften. Daarin is een goede hulpverlenersrelatie essentieel om buiten de comfortzone van de cliënt te kunnen treden en om transparant en open te kunnen zijn over verwachtingen die beiden hebben ten aanzien van het begeleidingstraject. Verder hebben hulpverleners binnen instelling X meer tijd en ruimte voor een gesprek nodig om diepgang binnen een gesprek te bereiken. Tevens blijkt dat ze meer tijd en ruimte buiten het cliëntencontact nodig hebben om te reflecteren en af te schakelen van de complexiteit van de doelgroep. Hiervoor is betrokkenheid met collega’s binnen het team nodig. Er ligt een behoefte vanuit cliënten en hulpverleners om aanvullende begeleidingsstijlen binnen de begeleiding toe te passen zoals wandelen, meditatie en ademhalingsoefeningen.

Op basis van de resultaten wordt instelling X aanbevolen om binnen de begeleiding stil te staan bij de definitie van het nemen van de eigen regie door de cliënt. Deze definitie blijkt momenteel nog onduidelijk en uiteenlopend. Daarnaast wordt aanbevolen om een kritische blik te werpen naar de tijdsplanning zodat een balans gevonden kan worden tussen het cliëntencontact en de tijd om te reflecteren. Tevens wordt een aanbeveling geschreven vanuit de behoefte om aanvullende begeleidingsstijlen toe te passen binnen de begeleiding om zo het herstel van de cliënt te bevorderen. Tot slot wordt meegegeven dat het noodzakelijk is om regelmatig stil te staan bij de invloed van de ervaren stress bij de hulpverleners op de begeleiding voor de cliënt met een ASS.