Samenvatting

Dit praktijkgericht onderzoek is gericht op een veilig pedagogisch klimaat. Als groepsleerkracht en als kindcentrum coördinator ben ik werkzaam in het primair onderwijs. Voor dit onderzoek wil ik, vanuit een begeleidende rol, een bijdrage leveren aan de verbetering van het pedagogisch klimaat in mijn onderwijspraktijk. In samenwerking met Monique Wijnands richten wij ons, binnen dit onderzoek, op de volgende hoofdvraag: Welke aanbevelingen kunnen we, als begeleiders, geven ter bevordering van een schoolbreed veilig pedagogisch klimaat? Daarnaast zal binnen dit onderzoek mijn persoonlijke onderzoeksvraag centraal staan: Op welke wijze en in welke mate dragen mijn oplossingsgerichte begeleidingsinterventies bij aan het verbeteren van het pedagogisch klimaat in groep 5/6 met de focus op de aanpak van leerlingen binnen het secundaire preventieniveau? Het inzien van het belang van een veilig pedagogisch klimaat, zowel vanuit mijn persoonlijke visie als vanuit de visie van de stichting en school, en daarnaast de wettelijke plicht om beleid te voeren gericht op sociale veiligheid, zijn aanleidingen geweest om mijn onderzoek te richten op een veilig pedagogisch klimaat binnen mijn onderwijspraktijk. De focus komt te liggen op leerlingen binnen het secundaire preventieniveau, ofwel op leerlingen die onvoldoende baat hebben binnen de basisaanpak met betrekking tot sociaal emotioneel leren. Dit onderzoek draagt bij aan een veilig pedagogisch klimaat binnen de onderzoeksgroep (groep 5/6), met als uiteindelijk doel te komen tot aanbevelingen voor een schoolbreed veilig pedagogisch klimaat. Binnen het theoretisch kader worden de centrale begrippen, die een rol spelen binnen dit onderzoek, verder toegelicht en uitgediept. Het betreft hier het pedagogisch klimaat, sociaal emotioneel leren, de rol van de leerkracht en oplossingsgericht begeleiden. Als onderzoeksstrategie is gekozen voor een kwalitatief praktijkgericht actieonderzoek, waarbij vragenlijsten (KIJK! op sociale competentie), observaties en semigestructureerde interviews als onderzoeksmethoden worden ingezet om antwoorden te verkrijgen op de deelvragen. Oplossingsgerichte begeleidingsinterventies worden ingezet om bij te kunnen dragen aan verbetering van het pedagogisch klimaat binnen de onderzoeksgroep (groep 5/6). Tot slot worden de conclusies en aanbevelingen vanuit dit onderzoek weergegeven. De psychologische basisbehoeften (Stevens, 1997) worden beschouwd als voorwaarden voor een veilig pedagogisch klimaat, waarbij de kwaliteit van instructie, interactie en klassenmanagement door de leerkracht van groot belang zijn. De leerkracht is een zeer belangrijk instrument binnen een veilig pedagogisch klimaat en dient te investeren in een goede relatie met leerlingen. Daarnaast kan, door structurele aandacht voor sociaal emotioneel leren (Van Overveld, 2016), gedragsproblematiek worden voorkomen. Wanneer leerkrachten zich handelingsverlegen voelen met betrekking tot de aanpak van leerlingen binnen het secundaire preventieniveau, is de inzet van oplossingsgerichte begeleiding in combinatie met observaties, een waardevolle manier om een bijdrage te kunnen leveren aan een veilig pedagogisch klimaat.