Samenvatting

Uit het onderzoek van Commissie-Samson (2012) en Van Zenderen et al. (2015) blijkt dat kinderen in de jeugdzorg vaak slachtoffer zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Jeugdzorgwerkers binnen de jeugdzorg zijn minimaal op de hoogte van wat er daadwerkelijk aan seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft plaatsgevonden en er heerst een taboesfeer rondom het bespreekbaar maken van seksualiteit. Als reactie op het rapport van de Commissie-Samson is er door de overheid een Kwaliteitskader en een Programma Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming ontwikkeld om te investeren in geschikte competenties voor jeugdzorgwerkers binnen residentiële jeugdzorginstellingen (Jeugdzorg Nederland, 2013; De Lange et al., 2015). Instelling X is bekend met competenties en interventies binnen het Kwaliteitskader en de Richtlijnen rondom intimiteit en seksualiteit, maar in de praktijk blijkt dat het voor jeugdzorgwerkers lastig is om het thema te bespreken met de doelgroep ‘jongeren met autisme’. Dit onderzoek heeft daarom de volgende hoofdvraag:
Wat hebben jeugdzorgwerkers binnen Instelling X aan kennis, inzicht en vaardigheden nodig om intimiteit en seksualiteit bespreekbaar te maken met jongeren met autisme welke verblijven binnen de residentiële jeugdzorg om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen?
Dit onderzoek is een kwalitatief onderzoek waarbij gebruikt is gemaakt van het kwalitatieve interview (Baarda et al., 2018). De interviews binnen dit onderzoek zijn afgenomen aan de hand van een topiclijst en zijn semigestructureerd. In dit onderzoek worden er geen namen van organisaties of personen genoemd. Dit in het kader van de anonimiteit van zowel de organisatie als de respondenten.
Uit de resultaten van de afgenomen interviews zijn de volgende conclusies getrokken:
• Het bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit gebeurt onvoldoende preventief en niet structureel genoeg.
• Bevorderende en belemmerende factoren bij de jongeren met autisme zijn onvoldoende helder in beeld voor de jeugdzorgwerker waardoor bespreekbaarheid onvoldoende professioneel wordt uitgevoerd.
• Jeugdzorgwerkers voelen zich onvoldoende bekwaam en zijn handelingsverlegen in het bespreekbaar maken van het onderwerp en hebben behoefte aan ondersteuning vanuit de organisatie middels beleid gericht op trainingen om kennis toe te passen in te praktijk.
• Het huidige aanbod aan trainingen zorgt onvoldoende voor het implementeren van de aangeboden stof. Deze richt zich op interventies. Deze zijn echter niet specifiek gericht op jongeren met autisme, heeft onvoldoende aandacht voor de handelingsverlegenheid van de jeugdzorgweker zelf en wordt derhalve onvoldoende structureel ingezet.
Naar aanleiding van de conclusies zijn er aanbevelingen geschreven op het gebied van professionaliteit, prioriteit, kennis en vaardigheden, implementatie, herhaling, voorlichting en
vervolgonderzoek.