Samenvatting

Het doel van dit actieonderzoek, dat is uitgevoerd in groep 7 van een reguliere basisschool in een middelgrote stad, is na te gaan hoe de begrijpend leesinstructie geoptimaliseerd kan worden door het toepassen van 'modeling'. De aanleiding voor dit onderzoek was dat de opbrengsten van het begrijpend leesonderwijs op deze school laag zijn. In 2012 behaalde 26% van de leerlingen in de groepen 5 tot en met 8 een D- of E-score op de Cito-toets Begrijpend lezen, gestreefd wordt naar een percentage uitvallers van hooguit 20%. Teksten kunnen lezen en begrijpen zijn onmisbare vaardigheden om te kunnen participeren in de maatschappij. Goede begrijpende lezers hebben een grotere kans van slagen in het voortgezet onderwijs, begrijpen wat je leest is van belang voor de toekomstige schoolloopbaan van de leerlingen (Vernooy, 2007). Zwakke begrijpende lezers hebben moeite met het zelf ontdekken van effectieve leesstrategieën. Expliciete instructie daarin helpt deze leerlingen te lezen met begrip (Hemker, Jongen, Moelands & Van der Schoot, 2007; Willingham, 2006). Dé manier om leerlingen goed met teksten te leren omgaan, is volgens Förrer en Van de Mortel (2011) 'modeling': het hardop denkend voordoen van de denkprocessen die een goede begrijpende lezer uitvoert tijdens het lezen. Gedurende drie maanden hebben de zwakke begrijpende lezers een verlengde instructie gekregen, waarin de groepsleerkracht heeft 'gemodeld'. Gekozen is in dit onderzoek voor het Gradually Released Responsibility Model van Pearson en Gallagher (1983), omdat het binnen dit lesmodel mogelijk is een verlengde instructie te geven. Acht leerlingen uit groep 7 hebben deelgenomen aan dit onderzoek omdat zij, blijkens de beginmeting (leesbegriptoets november, versie 1, uit de methode Nieuwsbegrip XL) onvoldoende leesvaardig waren om teksten op niveau B (Meijerink niveau 1F) te begrijpen. Na afloop van de interventieperiode laten al deze leerlingen een toename zien in leesbegrip (leesbegriptoets februari, versie 1, methode Nieuwsbegrip XL). Van zeven leerlingen is het leesbegrip zodanig toegenomen, dat zij nu voldoende leesvaardig zijn om teksten op niveau B (Meijerik niveau 1F) te begrijpen. De leerlingen die deelgenomen hebben aan dit onderzoek sturen en controleren hun leesproces nu bewust door het toepassen van sturings- en herstelstrategieën tijdens het lezen, waardoor hun leesbegrip is toegenomen