Samenvatting

Binnen REA College ontvangen wij veel cursisten die opvallend weinig contact maken en/of veel moeite hebben met het omgaan met stress en emoties. Dan klinken diagnoses als "autisme spectrum stoornis" of ADHD. Onze missie is om te werken aan zelfstandigheid, aan empowerment van de cursist. Soms botst dat met de gangbare aanpak die de nadruk legt op structuur en duidelijkheid. Daarom heb ik behoefte gekregen aan een denkkader en aanpak die enerzijds recht doen aan de duidelijke beperkingen van deze cursisten, maar anderzijds een ontwikkelingsgericht perspectief hebben. Het "Bouwstenenmodel" van Truus Bakker is mogelijk zo'n denkkader. In dit onderzoek wilde ik ontdekken of een systematische aanpak volgens het Bouwstenenmodel effectief zou kunnen zijn voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van cursisten binnen REA College locatie Utrecht. In een theoretische verkenning beschrijf ik recente inzichten uit het wetenschappelijk denken over de vroege sociaal-emotionele ontwikkeling. Gehechtheid tussen ouder/opvoeder en kind en vooral de "affectregulatie" blijken cruciaal voor de ontwikkeling van een mens dat met zichzelf en de ander kan omgaan. Het Bouwstenenmodel, een model dat de sociaal-emotionele ontwikkeling verdeelt in vijf fasen (bouwstenen), geeft aan hoe die ontwikkeling goed verloopt, maar ook hoe die in elke fase kan mislopen. Vervolgens laat ik zien hoe de ontwikkeling kan mislopen bij kinderen die later de diagnoses ASS en ADHD krijgen. Ik concludeer dat de gedragsbeelden die zo gediagnosticeerd worden, kunnen worden uitgelegd als ontstaan vanuit de intrapsychische ontwikkeling in het gehechtheidsproces in interactie met de neurobiologische aanleg. Dat betekent dat er reden is om de ontwikkeling te stimuleren waar die onvolledig geweest is, uitgaande van wat al wel is ontwikkeld. Op deze basis heb ik een praktijkonderzoek uitgevoerd. Mijn collega's en ik hebben drie cursisten onder de aandacht genomen. Van deze cursisten hebben we geprobeerd vast te stellen welke bouwsteen aandacht nodig zou hebben. We hebben speerpunten vastgesteld vanuit het model en deze toegepast. De eindmeting toont bij twee van de drie cursisten een kleine groei in het sociaal-emotioneel functioneren.