Samenvatting

Binnen de zorg voor mensen met een beperking is er een verandering gaande. Waar personen met een beperking tot enkele jaren geleden veelal op afgebakende terreinen woonden, wonen ze nu midden in de wijk. Zij zouden hierdoor de mogelijkheid hebben om optimaal gebruik te kunnen maken van verschillende voorzieningen en daarmee zouden zij optimaal deel kunnen nemen aan de samenleving. Veel personen met een lichtverstandelijke beperking ondervinden echter moeilijkheden bij het ‘onderdeel zijn van de samenleving’, met name op het gebied van sociale contacten. Binnen organisatie X is gesignaleerd dat de cliënten met een lichtverstandelijke beperking weinig sociale contacten hebben en dat hun sociale netwerk niet groot is. Diverse factoren op macro- meso- en microniveau hebben invloed op deze gesignaleerde problematiek. Denk hierbij aan de individualisering van de samenleving en de technologische ontwikkelingen van de laatste jaren. Mensen zijn steeds meer op zichzelf en communiceren steeds vaker met elkaar via sociale media. Voor mensen met een lichtverstandelijke beperking betekent dit enerzijds dat zij gemakkelijk contact kunnen leggen met personen uit hun sociale netwerk. Anderzijds brengt het internetgebruik ook gevaren en risico’s met zich mee, waar mensen met een lichtverstandelijke beperking niet altijd veilig mee om kunnen gaan. Door de individualisering verdwijnen er diverse ontmoetingspunten. Dit maakt het lastiger voor personen met een lichtverstandelijke beperking om in contact te komen met buurtbewoners. Bij bepaalde zaken hebben mensen met een lichtverstandelijke beperking ondersteuning nodig uit hun sociale netwerk. Dit heeft te maken met beperkte verstandelijke vermogens en een laag IQ (tussen 50 en 70). Er is sprake van een steeds groter wordende groep arbeidsparticipanten. Doordat steeds meer mensen werken, hebben steeds minder mensen tijd voor het verrichten van mantelzorg of vrijwilligerswerk. De omgeving van organisatie X betreft een klein dorp bij de stad. Uit onderzoek van Oomes et al. (2014) is gebleken dat vooral in deze plaatsen de sociale cohesie afneemt. Op microniveau kan het hebben van te weinig sociale contacten vergaande gevolgen hebben. Het kan zelfs leiden tot vereenzaming. Binnen dit onderzoek zijn interviews afgenomen onder sociaal agogen van organisatie X. Uit deze interviews is gebleken dat cliënten voornamelijk contact hebben met familieleden. Er is vrijwel geen contact met buurtbewoners. Daarnaast heeft geen enkele cliënt een maatje of vrijwilliger, terwijl zij dit wel zouden willen. Cliënten zouden meer contact willen hebben met de personen waar zij reeds contact mee hebben of een uitbreiding willen zien van hun huidige sociale netwerk. Daarnaast hebben veel cliënten de wens om een liefdesrelatie te hebben. De cliënten met een lichtverstandelijke beperking kunnen deze behoefte zelf kenbaar maken. Daarnaast zijn de sociaal agogen van organisatie X zelf ook alert op signalen die de cliënten afgeven. Verschillende aspecten, waaronder hun beperking, ziektebeelden en bijkomende problematieken kunnen een rol spelen bij de manier waarop de cliënten omgaan met sociale contacten en hun sociale netwerk. Deze aspecten kunnen het lastig maken om contacten op te bouwen. Tevens hebben zij sturing nodig bij het onderhouden van de contacten die ze reeds opgebouwd hebben. Ook de omgeving van de cliënten is van invloed op de mate waarin zij sociale contacten kunnen leggen en hun sociale netwerk kunnen versterken. In de omgeving waar de cliënten wonen zijn diverse voorzieningen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Denk hierbij aan sportclubs, verenigingen en het sociaal café. De cliënten met een lichtverstandelijke beperking hebben echter aangegeven zich onvoldoende aangetrokken te voelen tot het sociaal café. Met de buurtbewoners uit het dorp waar organisatie X gevestigd is hebben de cliënten, ondanks dat ze hier al jaren wonen, nog altijd oppervlakkig contact.