Samenvatting

Een van de competenties die de studenten aan de academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu (ATGM) ontwikkelen tijdens hun opleiding, is zelfsturing. Studenten ontwikkelen zelfsturing onder meer door reflectie op ervaringen binnen een beroepscontext, in studieloopbaanbegeleidingsgesprekken (slb-gesprekken). Het businessplan ATGM vermeldt onder meer als doelstelling om deze competentie naar een hoger niveau te ontwikkelen. In leerjaar 2019-2020 zijn er voor eerstejaars studenten opdrachten ontworpen om studenten te leren op een systematische manier te reflecteren. Een individuele reflectieopdracht die tijdens het individuele slb-gesprek besproken wordt, en een intervisieopdracht binnen het groepsgesprek van slb. Deze systematische manier is afgeleid van het reflectiemodel van Korthagen. Dit model bevat verschillende lagen. Op elke laag kunnen vragen gesteld worden die een student kan laten reflecteren op die bewuste laag. Het stellen van open vragen bevordert dit proces, doordat zo een dialoog kan ontstaan. Dit rapport beschrijft het evaluatieonderzoek naar deze reflectieopdrachten. De onderzoeksvraag luidde: in hoeverre dragen de nieuwe slb-opdrachten aan de hand van het model van Korthagen bij aan een dialogische reflectie tussen de student en de slb-docent? Hiervoor zijn slb-gesprekken geobserveerd, interviews gehouden met slb-docenten, en enquêtes gehouden onder zowel studenten als docenten van jaar 1. Hieruit is gebleken dat iets minder dan de helft van de docenten in het individuele slb-gesprek ten hoogste één vraag stelt op de buitenste niveaus van Korthagen. Daarnaast stellen docenten vaak gesloten vragen en wordt er weinig doorgevraagd. Er is daardoor nauwelijks sprake van een dialogisch reflectief gesprek. In het groepsgesprek komt deze dialogische reflectie wel vaker voor. Zowel docenten als studenten geven aan dat studenten na de intervisieopdracht tot nieuwe inzichten komen. Studenten geven aan meer te leren van de intervisieopdracht in het groepsgesprek dan van de reflectieopdracht in het individuele gesprek. De helft van de docenten vindt dat de individuele en de intervisieopdracht helpen om de student over zijn ervaringen na te laten denken. Een derde vindt dat de studenten tot diepere reflectie komen na deze opdrachten. De meeste studenten zijn positief over de opdrachten. Zij vinden het wel noodzakelijk om deze daadwerkelijk in de gesprekken te bespreken. De enquêtes laten zien dat de opdrachten niet door elke docent besproken worden. Soms gaan de individuele en groepsgesprekken helemaal niet door. Een voorwaarde om in de gesprekken structurele aandacht te schenken aan zelfsturing van de studenten, is commitment aan de tweeledige doelstelling van slb: niet alleen het monitoren van de studievoortgang, maar ook begeleiden in de ontwikkeling van zelfsturing. Daarna volgt de aandacht voor het proces om docenten zich bekwaam te laten voelen voor hun taak. Docenten geven zelf aan dat zij graag een professionaliseringstraject willen volgen om studenten beter te kunnen begeleiden hierin. Zij benoemen dat er te weinig tijd is in de individuele gesprekken, om niet alleen de studievoortgang, maar ook de reflectieopdracht te bespreken. Gezien het belang wat toegekend wordt aan het vergroten van zelfsturing bij de studenten, is het aan te bevelen dat docenten extra tijd toegekend krijgen om deze gesprekken ook goed uit te kunnen voeren. Omdat reflecteren niet geleerd kan worden met slechts twee opdrachten, is het tevens aan te bevelen om het proces van reflectie door te zetten in hoofdfase. Op die manier wordt de reflectie spiraalvormig, door na de eerste reflectie te komen tot de formulering van een actie, waarop in een volgend gesprek weer gereflecteerd wordt.