Samenvatting

De leerlingen van 3 Office-Retail in de onderzoeksschool blijven bij moeilijkheden zoals beperkende maatregelen, tegenslag en stress hangen in een fixed mindset (Dweck, 2011). Ze reageren niet altijd veerkrachtig waardoor ze afhankelijk zijn en hun welbevinden niet groot is. Doordat leerlingen met een growth mindset beseffen dat groei en succes gepaard gaan met tegenslag en stress, kunnen ze makkelijker veerkrachtig reageren (Dweck & Yeager, 2012). Ze hanteren bij beperkende maatregelen een effectieve coping-stijl (Porzky, 2018) waardoor hun welbevinden vergroot. Het doel van dit actieonderzoek is om in kaart te brengen met welke aanpassingen de methode ‘Aan de slag met positieve psychologie’ ingezet kan worden om bij deze leerlingen een growth mindset te ontwikkelen. De respondenten van dit onderzoek zijn enerzijds 22 leerlingen tussen 14 en 16 jaar die de studierichting 3 Office-Retail volgen in de onderzoeksschool. Anderzijds is er een focusgroep met vijf interne en vier externe experten opgesteld. Dit onderzoek wordt vormgegeven aan de hand van één vragenlijst die als nulmeting fungeert, vier vergaderingen ter voorbereiding van een lessenreeks met alle leden van de focusgroep, het uitvoeren van de lessenreeks en twee vragenlijsten die een effectmeting in kaart brengen.

In dit onderzoek wordt vastgesteld dat 86 % van de leerlingen die deelnam aan de lessenreeks naar eigen aanvoelen groeide naar een meer growth mindset. De leerkrachten hebben deze groei voor 57 % van de leerlingen bevestigd. De ontwikkeling naar een growth mindset is vastgesteld binnen drie van de vijf thema’s van mindset namelijk ‘challenges’, ‘success of others’ en ‘effort’. Voor de andere twee thema’s namelijk ‘obstacles’ en ‘criticism’ was de evolutie naar een growth mindset minder duidelijk.

De interventies binnen de methode ‘Aan de slag met positieve psychologie’ situeren zich rond het informeren van leerlingen over de twee soorten mindsets (Dweck, 2011), het leerlingen hoopvol (Snyder, 2000) te laten nadenken over doelen in hun leven en helpende gedachten aan te reiken om oplossingsgerichte strategieën (Cauffman & Van Dijk, 2006) in te zetten. Door concrete aanpassingen aan de interventies van de methode door te voeren, kan de growth mindset bij de leerlingen van 3 Office-Retail bevorderd worden. De benodigde aanpassingen kunnen in drie groepen verdeeld worden. Ten eerste moet de gehanteerde taal tijdens de lessenreeks en op de werkbladen concreet, eenvoudig en helder zijn. Een tweede aanpassing is het aanbieden van stappenplannen om de leerlingen gestructureerd zelfstandiger aan het werk te zetten bij het interviewen van familieleden over uitdagingen, het stellen van eigen doelen en het formuleren van helpende gedachten. Ten derde dient er extra aandacht geschonken te worden aan bijkomende visuele ondersteuning zoals talentenkaartjes of infographics rond de twee soorten mindset, ‘de zones van ontwikkeling’ en ‘de leerkuil’ zodat de leerlingen de inhoud makkelijker verwerken en deze laagdrempeliger wordt. Toevoegingen aan de interventies van de methode zijn extra thuisopdrachten voor bijkomende inzichten en een tweede lesgever om de leerlingen gedifferentieerder te begeleiden in hun groei naar een growth mindset.

De aanbevelingen voor mogelijk vervolgonderzoek spitsen zich toe op vier zaken. In de eerste plaats kunnen ook leerlingen met een meer growth mindset geselecteerd worden om deel te nemen aan de lessenreeks zodat zij een positieve invloed kunnen uitoefenen tijdens de gesprekken. In de tweede plaats is er nood aan een bijkomend meetinstrument bij de nulmeting zodat de selectie van leerlingen niet alleen op basis van hun eigen ervaringen maar ook op die van de leerkrachten kan gebeuren. In de derde plaats kan de periode waarin de lessenreeks gegeven wordt best met enkele maanden verlengd worden. In de vierde en laatste plaats is een uitbreiding van de betrokkenen zijnde de leerkrachten en ouders van de leerlingen aangewezen.