Samenvatting

De opdrachtgever voor het onderzoek is de LEVgroep. Een brede welzijnsorganisatie met onder andere de taak om de inburgering en participatie van vluchtelingen en statushouders te stimuleren en faciliteren.
Nieuw landelijk onderzoek betreffende statushouders heeft uitgewezen dat participatie en inburgering in de Nederlandse samenleving niet verloopt zoals de overheid wenst. Dit heeft geleid tot adviezen en aanpassingen in de taakstelling voor elke gemeente. Als belangrijkste redenen voor het niet goed participeren en inburgeren noemt men de fysieke en psychische gezondheidsproblemen en de lage mate van zelfredzaamheid.
De nieuwe, jonge statushouders zijn jongeren tussen 12 en 23 jaar oud die naar Nederland zijn gevlucht, hier ondertussen minder dan 2 jaar verblijven en een officiële verblijfsstatus hebben gekregen van de overheid. Ze vormen volgens Marjolein Lucassen (persoonlijke communicatie, 17 september 2022) en Furkan Yücel en Manolya Güngör (persoonlijke communicatie, 10 juni 2022) een kwetsbaar doelgroep binnen het vluchtelingenwerk LEVgroep Geldrop- Mierlo. De organisatie ondervindt problemen bij de omgang met deze groep: de nieuwe, jongere statushouders maken geen gebruik van de begeleiding ondanks hun verschillende persoonlijke moeilijkheden. Het vluchtelingenwerk van LEVgroep heeft een adviesvraag: wat kan de LEVgroep doen om te zorgen dat de nieuwe, jonge statushouders komen en blijven komen voor begeleiding? Dit zorgt voor de mogelijkheid tot het ontstaan van een samenwerking tussen de afdeling vluchtelingenwerk met jongerenwerk binnen de LEV-groep. De jongerewerkers hebben nog wel aanvullende kennis en vaardigheden nodig voor het omgaan met deze specifieke doelgroep.

Uit het vooronderzoek is gebleken dat de nieuwe, jonge statushouders niet één groep zijn maar behoren tot verschillende groepen binnen de samenleving. Als immigranten kunnen ze zich sneller terugtrekken in hun huis als gevolg van eigen frustraties en negatieve reacties van de maatschappij. Zij hebben behoefte aan een houding die verwelkomt en niet (ver)oordeelt. Als vluchtelingen maken ze tijdens hun reis veel mee waardoor de risico op het verkrijgen van emotionele problemen wordt vergroot. Dit zit het opbouwen van een nieuw leven in de weg. Zij hebben behoefte aan begrip als het even te veel wordt voor hen. Deze groep jongeren streeft naar volwassenheid maar is door hun taal- en kennisachterstand en emotionele problemen, niet in staat deze naar voldoening te bereiken. Deze jongeren hebben behoefte om hun identiteit te vormen, hierbij staat het ontdekken van hun unieke sterke punten met leeftijdsgenoten centraal. Weten wie ze zijn en dat accepteren staat centraal voor iedere jongere. De jonge statushouders kunnen dat echter niet bereiken omdat hiervoor sociale contacten met de leeftijdsgenoten essentieel zijn. Zij hebben moeite met het opbouwen van juist deze contacten. In het veldonderzoek is aan ervaringsdeskundigen gevraagd hoe jongerenwerkers met deze uitdagingen van de nieuwe, jonge statushouders het beste om kunnen gaan.
Uit het literatuuronderzoek van de jongerenwerkers is gebleken dat ook zij complicaties ondervinden. De maatschappij heeft hoge verwachtingen van het jongerenwerk. De opleiding mbo social work bevat echter door de besparingen in de jaren tachtig, te weinig kennis en vaardigheden om aan deze verwachtingen te kunnen voldoen. De jongerenwerkers van LEVgroep lopen tegen dezelfde problemen aan. De mbo social workers vormen vooral de motor achter het jongerenwerk en LEVgroep wil dat zij dus de nieuwe, jonge statushouders gaan betrekken bij de activiteiten in het jongerencentrum. Daarom hebben de jongerenwerkers iemand nodig die hun op de hoogte brengt van de nodige kennis en vaardigheden voor het omgaan met de nieuwe, jonge statushouders.
Daarnaast is er onderzocht hoe de jongerenwerkers in elkaar zitten om het leren in de toekomst zo efficiënt mogelijke te maken. De jongerenwerkers kunnen het meest effectief leren als er rekening wordt gehouden met hun behoefte aan praktijkleren, afwisseling in prikkels en hun voorkeur om zelf de regie in handen te hebben.
In het theoretische kader is gekeken naar welke leermethodes het beste aansluiten bij de jongerenwerkers. Het is gebleken dat rollenspellen een effectief middel vormen voor het aanleren van vaardigheden. Rollenspellen zijn het meest effectief als de casussen aansluiten bij de realiteit, de doelen helder worden geformuleerd en aan het einde van elke casus wordt geëvalueerd. Het is ook van belang om tijdens het overbrengen van nieuwe informatie rekening te houden met de motivatie van de jongerenwerkers en hierbij het onderscheid te maken tussen declaratieve kennis (informatie kennis) en procedurele kennis (vaardigheden). Sleutelbegrippen van Hofstadter geven concrete handvatten om het leren zo effectief mogelijk te maken.
Binnen LEVgroep is er gekozen om jongerenwerkers in te zetten voor het betrekken van de nieuwe, jonge statushouders. De jongerenwerkers moeten echter eerst geschoold worden in bepaalde kennis en vaardigheden. Deze scholing kan gebeuren in een training die aansluit bij jongerenwerkers en waar drie onderdelen (willen en weten, kunnen en praktijk) aan bod komen. Uiteindelijk zullen de jongerenwerkers over de nodige kennis en vaardigheden bezitten. Het toepassen hiervan op de groep nieuwe, jonge statushouders vormt het laatste gedeelte van de training. Het toepassen in de praktijk gebeurt in het kader van het opzetten en het uitvoeren van de activiteiten die passen bij de uitdagingen en de behoeftes van de nieuwe, jonge statushouders. De jongerenwerkers worden vrijgelaten hoe zij vorm willen geven aan hen activiteit omdat zij regie zelf in handen hebben, belangrijk vinden. De trainer begeleidt de jongerenwerkers tijdens deze laatste activiteit zodat zij de opgedane kennis en vaardigheden kunnen integreren.