Samenvatting

Bij het plegen van strafbare feiten zijn helaas vaak slachtoffers gemoeid. Hierdoor ontstaat er schade in de relatie tussen ‘dader-slachtoffer(s)’. Deze schade wordt niet hersteld door de dader enkel en alleen een gevangenisstraf te geven en hiermee te distantiëren van slachtoffers. Dit zorgt slechts voor een gevoel van ‘vergelding’ of ‘leedtoevoeging’ bij het slachtoffer en bij de rest van de maatschappij.
De schade kan daarentegen wel hersteld worden door gedetineerden te wijzen op hun morele plicht om de aangerichte schade te herstellen. Hierdoor wordt de nadruk op ‘heling’ gelegd. Hiervoor moet de dader een mogelijkheid krijgen om iets te doen met de aangerichte schade. Een gedetineerde kan gebaad zijn bij inzichten (Laus, 2013). Het kan ook zo zijn dat gedetineerden bereid zijn om herstelgerichte activiteiten in de richting van het slachtoffer te nemen, zoals het schrijven van een brief aan het slachtoffer of het hebben van een dader-slachtoffer confrontatie.
Het is van belang dat een gedetineerde hier de juiste begeleiding in krijgt, zodat alle gedetineerden (maar ook slachtoffers), optimaal gebruik kunnen maken van de voordelen van herstel. Hierdoor moeten organisaties in de strafrechtketen, waaronder penitentiaire inrichting X (P.I. X), gevangenispersoneel faciliteren waardoor zij in staat zijn om herstelgerichte begeleiding te bieden. Het fenomeen herstel is iets wat de laatste jaren steeds meer in het gevangeniswezen sluipt. Zo moet het bespreekbaar maken van het delict, in plaats van beoordelen op het delict, een wezenlijk onderdeel gaan worden in de functie van penitentiair inrichtingswerkers (piw’ers). Dit vraagt piw’ers om een andere, nieuwere manier van werken toe te passen en hiervoor zouden piw’ers moeten beschikken over een herstelgerichte grondhouding. Hoe dat deze houding ontwikkeld moet worden is voor een deel van individuele medewerker nog onbekend. Daarom richt dit onderzoek zich dan ook op dat wat piw’ers helpt in de begeleiding van een herstelproces van gedetineerden. Hierdoor ontstaat de onderstaande hoofdvraag.
‘Hoe kunnen penitentiair inrichtingswerkers van penitentiaire inrichting X gedetineerden begeleiden in herstelgerichte detentie?’
Om antwoord op deze hoofdvraag te krijgen zijn er gedetineerden en gevangenispersoneel geïnterviewd. Hieruit komt onder andere naar voren dat niet alle piw’ers weten vanuit welke grondhouding zij een invulling aan herstel kunnen geven. Dit komt onder andere door de achtergronden van gevangenispersoneel die soms ontzettend uiteenlopen. Hierdoor zijn er aanbevelingen ontwikkeld die betrekking hebben tot het vergroten van kennis, zodat deze overgedragen kan worden aan collega’s en gedetineerden. Ook kwam in de resultaten naar voren dat op dit moment enkel piw’ers met de interesse in herstel, daadwerkelijk betekenis geven aan herstelwerk. Hierdoor kan niet iedere gedetineerde optimaal gebruik maken van de voordelen van herstel. Dit heeft geleid tot aanbevelingen die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een gezamenlijke herstelcultuur, zodat herstel een gemeengoed van diverse disciplines wordt.