Samenvatting

Dit onderzoek richt zich op het gebruiken van een weekkaart om gedrag van leerlingen te beïnvloeden. Op Het Kwadrant wordt al jaren gebruik gemaakt van een papieren weekkaart om gedrag en de vorderingen met betrekking tot dit gedrag te registreren. De laatste drie jaren is het verzamelen van de gegevens die op de weekkaarten geschreven worden al gedigitaliseerd. Sinds vorig schooljaar (2010-2011) wordt er voor de oudere leerlingen in de bovenbouw gewerkt met een digitale weekkaart om de dagelijkse gang van zaken vast te leggen. De papieren weekkaart is voor deze leerlingen dus afgeschaft. De jongere kinderen in onze school, in de onderbouw, krijgen wél nog steeds een papieren weekkaart mee, waarop het gedrag geregistreerd wordt. Ook proberen de mentoren van deze leerlingen, het gedrag in de gewenste richting te sturen door de weekkaart actief te gebruiken en belangrijk te maken. Bijvoorbeeld doordat er een beloning verdiend kan worden met goed gedrag. Het gegeven dat er binnen de school niet voor een eenduidige aanpak is gekozen wat betreft het gebruiken van een weekkaart is voor mij aanleiding geweest tot het uitvoeren van dit onderzoek. In de literatuur over gedragsbeïnvloeding valt immers te lezen dat afspraken met betrekking tot gedrag consequent gehanteerd dienen te worden, als je een verandering wilt bereiken met een leerling (Driesen, 2007). In de dagelijkse praktijk van onze school zie ik dat enkele van mijn oud-brugklas-leerlingen bij gebrek aan een papieren weekkaart, weer terug vallen in oud gedrag, wat in de eerste jaren van hun middelbare schoolcarrière met veel pijn en moeite is afgeleerd. In een persoonlijk gesprek geven de leerlingen zelf aan zich vogelvrij te voelen. De literatuur die ik over gedragsbeïnvloeding, straffen en belonen heb gelezen, heeft mij het inzicht gegeven dat een weekkaart vooral een geschikt middel is op basis waarvan leerlingen een beloning kunnen verdienen. Afspraken over gedrag kunnen er op genoteerd worden. Is de kaart van papier, dan kan deze op elk gewenst moment bij de leerling gevraagd worden en kan de leerkracht feedback geven op basis van de informatie die op de kaart staat. Het grote voordeel van een weekkaart is dat deze het gedrag inzichtelijk maakt voor leerkracht en leerling, maar natuurlijk ook voor ouders. Deze zijn bijzonder belangrijk als gesprekspartner als het gaat om gedragsverandering (Van der Wolff en Van Beukering, 2011). Een belangrijke voorwaarde om een weekkaart goed te kunnen laten werken is dat deze duidelijk is. In het bijzonder voor de leerlingen. Sommige omschrijvingen voor het gedrag op de papieren weekkaart waren echter voor velerlei uitleg vatbaar. Een enquête die door de leerlingen is ingevuld heeft aangetoond dat termen als goed gedrag en storend gedrag op wel tien verschillende wijzen te interpreteren zijn. Docenten hebben ook hun mening kunnen geven over de weekkaart. Zij hebben aangegeven meer ruimte te willen om opmerkingen te kunnen noteren. Het uiteindelijke resultaat van dit onderzoek is een weekkaart die schoolbreed ingezet kan worden. Deze kaart voldoet aan veel van de voorwaarden die nodig zijn om gedrag te kunnen beïnvloeden en veranderen. Het blijft echter een hulpmiddel. Van een stukje papier kun je geen wonderen verwachten. Vooral de mensen die er mee werken, hebben de sleutel tot succes in handen. De mentoren en leerkrachten, zullen er op een actieve manier mee aan de slag moeten. De kans van slagen van deze aanpak is echter alleen reëel, wanneer er op beleidsniveau een eenduidige afspraak gemaakt wordt over de manier waarop we binnen de gehele school met zo'n kaart werken