Samenvatting

"In dit verslag is te lezen hoe ik als groepsleerkracht van en in groep 5/6 op OBS De Regenboog te Panningen mijn onderzoek heb uitgevoerd in de laatste maanden van het schooljaar 2010-2011.
Het doen van een onderzoek maakte deel uit van mijn opleiding tot M SEN Autismespecialist, een opleiding die ik heb gevolgd in de collegejaren 2010 tot en met 2012.

Mijn onderzoeksvraag luidt:
Zijn op OBS De Regenboog het voeren van oplossingsgerichte gesprekken een geschikt middel om het welbevinden van alle leerlingen, inclusief de kinderen met kenmerken van autisme, te vergroten?

Deze onderzoeksvraag is voor mij voortgekomen uit twee omstandigheden. De ene omstandigheid was dat het onderzoek moest plaatsvinden in mijn eigen werkpraktijk. Nu spreekt de visie van onze school over gesprekken voeren met leerlingen o.a. om ons als leerkracht beter te kunnen afstemmen op de behoeften van onze leerlingen op het gebied van hun welbevinden. Onze school heeft daar nog geen concrete invulling aan gegeven. De andere omstandigheid was dat ik de module gespreksvoering in de opleiding erg interessant vond. Zodoende zag ik mogelijkheden om praktijk en theorie aan elkaar te verbinden door te gaan onderzoeken of oplossingsgerichte gespreksvoering een mogelijke concrete invulling zou kunnen zijn voor de gespreksvoering waarover onze visie spreekt.

Ik ben me eerst gaan verdiepen in literatuur die hierop betrekking heeft. Zo is in het hoofdstuk over de theorie informatie te lezen over: oplossingsgerichte gespreksvoering; wat houdt oplossingsgerichte gespreksvoering in (Le Fevere de ten Hove, 2008) en wie zijn de grondleggers hiervan (Måhlberg & Sjöblom, 2008); enkele vormen van oplossingsgerichte gespreksvoering; gespreksvoering en welbevinden en ten slotte: wat is de betekenis van het hebben van autisme op gespreksvoering (Vermeulen, 1999) en welbevinden (Vermeulen, 1997).
Tijdens deze oriëntatie op de literatuur kreeg ik een steeds duidelijker beeld van hoe ik dit in mijn klas wilde gaan onderzoeken. Het werden de drie vormen die ik ook in het hoofdstuk over de theorie heb beschreven over oplossingsgerichte gespreksvoering: individuele oplossingsgerichte gespreksvoering (Goijaarts, 2008).; het klassikale 'werken aan wat werkt' (WOWW) (Kienhuis, 2008) en het individuele Kids' Skills (Furman, 2007). Deze drie vormen heb ik naast elkaar ingezet, uitgevoerd, geëvalueerd en met elkaar vergeleken.
De wijze waarop ik mijn ondergegevens heb verzameld is voornamelijk door: mondelinge interviews, zowel individuele als groepsinterviews; schriftelijke interviews en mijn observaties van het gedrag van de kinderen (Baarda et al., 2009). Het meetinstrument dat ik heb gehanteerd zijn schaalvragen die de kinderen zelf konden invullen waarmee ze hun mate van welbevinden konden aangeven. Deze heb ik weer vergeleken met mijn eigen observaties.
Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat alle drie de vormen bruikbaar zijn om in te zetten met als doel het welbevinden te vergroten van alle kinderen, inclusief de kinderen met kenmerken van autisme. De verschillende vormen kunnen zowel naast elkaar als los van elkaar worden ingezet. Het is afhankelijk van het doel dat wordt nagestreefd welke vorm het meest passend is.
Voor een snel inzicht in wat het kind nodig heeft om zijn welbevinden te vergroten, is het individuele oplossingsgerichte gesprek, met als leidraad een van te voren schriftelijk interview wat het kind thuis met de ouders heeft ingevuld, het beste instrument om vervolgens ook snel tot een resultaat te komen.
Als er sprake is van een groepsprobleem, dan is WOWW een prima middel om samen met de hele klas aan de oplossing te werken.
Bij meer complexe, individuele problemen, is Kids' Skills een goede manier om het probleem te vertalen in vaardigheden waar het kind vervolgens in kleine, concrete stappen aan kan werken.

Natuurlijk moet de leerkracht zich wel bewust zijn van de specifieke behoeften van de kinderen met autisme op het gebied van gespreksvoering en waar zijn noden, speciaal op het gebied van welbevinden, zich bevinden (Vermeulen, 1997). De leerkracht moet rekening houden met de specifieke kenmerken van ieder individueel autistisch kind (Mesibov, et al., 2006), en zich zodanig op dit kind afstemmen, dat het kind in staat is aan het gesprek deel te nemen en het kind met begeleiding van de leerkracht zijn eigen welbevinden kan vergroten.
"