Samenvatting

Wat is spel? Spel kent vele verschillende definities en kenmerken. Spelen is belangrijk voor de ontwikkeling van een kind, het stimuleert de lichamelijke en de verstandelijke ontwikkeling, maar ook de sociaal emotionele ontwikkeling. Er zijn ook bepaalde voorwaarden nodig om het kind te laten spelen, namelijk de persoonlijke voorwaarden, de maatschappelijke voorwaarden en de culturele voorwaarden.

De normale spelontwikkeling verloopt volgens verschillende fases namelijk: manipulerend spel, combinerend spel, functioneel spel, fantasiespel en sensopathisch spel. Er zijn ook verschillende theorieën en visies bekend over spelontwikkeling. In deze scriptie worden de fenomenologische benadering, de ontwikkelingspsychologische benadering en de psychoanalytische spelbenadering met de daarbij horende denkbeelden van enkele bekende pedagogen en psychologen besproken.

De spelontwikkeling van een visueel verstandelijk gehandicapt kind verloop ook volgens deze fases maar door hun handicap verloopt de spelontwikkeling anders en vertraagd. Deze kinderen maken vaak maar hele kleine stapjes vooruit, hierdoor blijven ze vaak lange tijd in dezelfde spelontwikkelingsfase hangen, en bereiken ook niet het maximaal te bereiken niveau. Visueel verstandelijk gehandicapten spelen vaak op het niveau van manipuleren, combineren en laten sensopathisch spel zien.
Om gepast spelmateriaal en spelmethodieken aan te kunnen bieden is het belangrijk dat je weet op welk spelniveau een kind functioneert en dat je weet wat het kind leuk vind.
Er bestaan verschillende spelmethodieken, enkele voorbeelden zijn Methode Vlaskamp, Video Interactie Begeleiding, Zintuiglijke Stimulering Volgens Lilli Nielsen, De Hands-on methode, Chaining Backward.

De rol van groepsleiding bij het begeleiden en stimuleren van spel bestaat uit het scheppen van een veilig en geborgen leefklimaat, een uitnodigende speelomgeving en speelgoed. Maar als kinderen zelf geen of weinig initiatief tonen om zelf op ontdekking te gaan dan kan groepsleiding de begeleiding en spelstimulering op verschillende manieren hier op aan passen.
Op mijn stageplaats, een woongroep met visueel verstandelijk gehandicapte kinderen van Sensis De Blauwe Kamer, heb ik onderzocht welke visie en methodiek er gebruikt wordt, en wat er aanwezig is aan spelmateriaal. Via een enquête heb ik bekeken welke werkwijzen betreffende spel en spelbegeleiding er hier gehanteerd wordt. Om zo aan het einde van mijn scriptie conclusies en aanbevelingen voor de groepsleiding te doen, die betrekking hebben op spel, de speelruimte en het spelmateriaal, maar ook op de spelbegeleiding en spelmethodieken.