Samenvatting

"Vanuit mijn positie als GON-coördinator van BuSO Zonnebos werd ik in het werkveld geconfronteerd met een aantal tekortkomingen in het veld van het onderwijs in de begeleiding en ondersteuning van normaalbegaafde leerlingen met autisme. Het gewoon onderwijs was niet voldoende gestructureerd en kon geen gepaste ondersteuning bieden in de problemen die zij ervaren in de sociale vaardigheden en de communicatie. Het buitengewoon onderwijs kon geen onderwijs bieden dat aangepast was aan hun cognitieve mogelijkheden.
Een oplossing voor deze problemen is een school voor buitengewoon onderwijs die inspeelt op hun cognitieve mogelijkheden en tegelijkertijd een veilige omgeving is om hun sociale en communicatieve vaardigheden te ontwikkelen, dit heet een OV4 school voor personen met autisme. Dit type school bestaat reeds voor leerlingen met autisme maar nog niet voor leerlingen met spraak- taalontwikkelingsstoornissen. Ik kreeg de opdracht om de coördinatie van een OV4 school op me te nemen hieruit groeide de volgende onderzoeksvraag:

"Wat zijn de overeenkomsten binnen de verduidelijking in de ruimte en tijd in de profielen van leerlingen met ASS en STOS zodat er een specifieke leeromgeving kan ontwikkeld worden binnen het secundair onderwijs."

In het eerste hoofdstuk wordt het doel van en het doel in mijn onderzoek weergegeven. In de deelvragen komen de theoretische uitgangspunten naar voor die zullen uitgewerkt worden in het theoretisch kader.

In het tweede hoofdstuk gebruiken we de theoretische uitgangspunten als leidraad voor de beschrijving en ordening van de literatuur over verduidelijking van tijd en ruimte bij leerlingen met ASS en STOS. Er wordt een korte toelichting gegeven over de doelgroepen, communicatie, visualisering, de educatieve benadering en verduidelijking in ruimte en tijd.

In hoofdstuk drie worden de onderzoeksvraagstelling en -methoden van het onderzoek beschreven. Om een zo concreet mogelijk antwoord te bieden op de centrale onderzoeksvraag werden er vier deelvragen gesteld: (1) Welke manieren van verduidelijking in de ruimte worden er reeds gebruikt in het lager onderwijs voor leerlingen met ASS of STOS? (2) Welke verduidelijking in de ruimte geven de leerlingen binnen deze doelgroepen aan als noodzakelijk? (3) Welke manieren van verduidelijking in de tijd worden er reeds gebruikt in het lager onderwijs voor leerlingen met ASS of STOS? (4) Welke verduidelijking in de tijd geven de leerlingen binnen deze doelgroepen aan als noodzakelijk?
In een kwalitatief surveyonderzoek aan de hand van vragenlijsten geven leerkrachten en leerlingen met ASS of STOS een antwoord op deze vier deelvragen.

In het vierde hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek weergegeven. Er worden weinig verschillen vastgesteld naar verduidelijking van ruimte en tijd in de ASS-klas en de STOS-klas. In de ASS-klas worden een aantal extra elementen toegevoegd in de ASS-klas die te maken hebben met de specifieke noden van leerlingen met ASS. De wensen van leerlingen met ASS en leerlingen met STOS zijn gelijklopend naar verduidelijking van tijd en ruimte.

In hoofdstuk vijf worden de antwoorden op de onderzoeksvragen besproken. De betekenis van mijn onderzoek en de kanttekeningen worden erbij weergegeven. Tenslotte voer ik een aantal aanbevelingen aan voor de praktijk en verder onderzoek.
"