Samenvatting

Dit onderzoek gaat over kinderen met hechtingsproblemen die seksueel grensoverschrijdend gedrag (vanaf hier aangeduid met SGG) vertonen. In mijn onderwijspraktijk merk ik dat er kinderen zijn die op een grove, respectloze manier praten over seksualiteit. Ik wilde onderzoeken waar dit gedrag bij de hechtingsgestoorde kinderen vandaan zou kunnen komen en welke begeleiding zij behoeven om tot seksueel gezond gedrag te komen. Dit praktijkonderzoek legt de theorie van de seksuele ontwikkeling van kinderen tot 12 jaar tegen de theorie van hechtingsproblematiek. Hieruit zijn een aantal mogelijke verklaringen gevonden voor het SGG bij kinderen met hechtingsproblemen, zoals de behoeftebevrediging als eerste fase binnen de seksuele ontwikkeling gezien wordt; veel kinderen met een hechtingsstoornis hebben niet gekregen waar ze behoefte aan hadden in de periode van die fase. Daarnaast hebben deze kinderen moeite met het aangaan van relaties en intimiteit en daarom zouden deze kinderen seksualiteit liever zien als iets zonder gevoel of relatie. Ze uiten hun seksuele gevoelens als iets zakelijks, grofs of verkoopbaar. Een gezonde gehechtheidsrelatie zorgt er voor dat kinderen goed leren omgaan met eigen gevoelens en emoties en dat laten zien. Omdat het gevoel van veiligheid ontbreekt van waaruit kinderen willen leren en exploreren, missen zij het fundament voor de ontwikkeling van het inlevingsvermogen, geduld, opbouwen van vriendschappen en van het onderdrukken van frustraties. Omgaan met seksualiteit doet ook een groot beroep op het beheersen van sociale vaardigheden. Kinderen met hechtingsproblematiek hebben veelal problemen in sociale vaardigheden en dit kan dus duiden een verhoogde kans op het tonen van SGG. Bij kinderen met hechtingsproblemen is er twijfel aan eigen kunnen en twijfel over het recht van bestaan, "het is uitgesloten dat anderen iets goed van je vinden of zelfs zeggen van je te houden of je aardig te vinden", dit alles verhindert relatievorming; zowel vriendschapsrelaties als intieme relaties. Er is angst voor liefde, verlies en verlating. Uit het onderzoek komt naar voren dat mijn collega's het SGG herkennen bij hechtingsgestoorde kinderen, het is echter ook gebleken dat SGG moeilijk definieerbaar is, het is persoonsafhankelijk. Ook experts herkennen de verhoogde kans op SGG bij hechtingsgestoorde kinderen en achten het belang van seksuele voorlichting van groot belang. De basis van een gezonde seksuele ontwikkeling wordt gelegd in de kinderjaren. Seksualiteit is iets om van te genieten en is gekoppeld aan intimiteit. Hoe je met elkaar omgaat en de mate van intimiteit en openheid over seksualiteit, bepalen hoe het kind later als volwassene seksualiteit ervaart. Vaardigheden hoe je met seksualiteit om moet gaan, moet ontwikkeld en aangeleerd worden. Dit betekent een actieve opstelling van ouders en leerkrachten op het gebied van seksuele opvoeding. Voor de kinderen met hechtingsproblemen blijkt dat zij deze seksuele opvoeding hard nodig hebben.