Samenvatting

Het doel van dit onderzoek is de individuele gevolgen van stigmatisering op cliëntniveau te bekijken en dan met name de stigmatisering door zorgprofessionals. Ook zal dit onderzoek gericht worden op de diagnose van een cliënt om te bekijken wat de cliënt heeft ervaren omtrent stigma naar aanleiding van de diagnostisering. Verder wordt er gekeken naar hoe professionals zich weerhouden tot het thema stigmatisering. Het gaat in dit onderzoek zowel om stigma-ervaringen bij cliënten en bij professionals.
Hiermee draagt dit onderzoek bij aan een breed en completer beeld naar stigmatisering binnen de GGZ. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: In hoeverre speelt het hebben van een DSM diagnose een rol bij de stigmatisering van cliënten door zorgprofessionals? Om een antwoord te kunnen geven op deze onderzoeksvraag zijn interviews gehouden met dertien respondenten, cliënten en professionals. De respondenten zijn geselecteerd op bereidwilligheid, waarna het sneeuwbaleffect is toegepast.
Cliënten hebben veel stigma-ervaringen op verschillende gebieden. Zij noemen zichzelf raar, gek, gestoord en zelfs debiel. Het merendeel merkt duidelijk dat zij anders en/of te veel zijn ten opzichte van de mensen om hun heen. De omgeving kan bijdragen op het gebied van steun en speelt daarin een grote rol.
Ook hebben de cliënten verschillende stigmaervaringen met de hulpverlener. Het gaat om voorbeelden waardoor de cliënt zich niet begrepen voelt, zich niet serieus genomen voelt, onzeker of boos over wordt en zelfs over ervaringen die voor extra schade zorgen.
Helpende factoren die naar voren komen zijn de ervaring van de professional en de rol van medecliënten. Het is wisselend hoe de professionals omgaan met het thema stigma. Zo wordt er bijvoorbeeld voor gekozen de term ‘cliënt’ niet te gebruiken of dossiers niet te lezen om zo stigma tegen te gaan. De professionals geven ook aan dat er stigmatiserende uitspraken worden gedaan tussen collega’s onderling. De respondenten die werkzaam zijn met de cliënten spreken unaniem over het belang om het beste te zien in de cliënten. Voorbeelden hiervan zijn de mogelijkheden, de leercurve, groei, zelfvertrouwen en potenties. Toch gebeurd dit niet in alle gevallen. Er lijkt geen eenduidige verklaring te zijn waarom de hulpverlening niet stigma vrij is. Wel is in dit onderzoek duidelijk de ernst van de problematiek naar voren gekomen. Middels de analyse is naar voren gekomen wat dit voor de cliënten als gevolgen heeft. Cliënten ondervinden grote last van stigmatiserende uitspraken door professionals. In de analyse komt duidelijk het belang naar voren om de cliënten als mensen te zien en het goede te benoemen. Dit gebeurt ook, blijkt uit de analyse. Er kan met zekerheid gezegd worden dat het label van ‘cliënt’ of het label van een psychische stoornis in sommige gevallen belemmerend blijkt te zijn voor zowel hulpverlener als cliënt.
Onduidelijk is echter wat hiervoor een reden is, op welke momenten dit gebeurd en waarom dit gebeurd.
Op basis van deze resultaten zijn er aanbevelingen geschreven voor werktraject X. Deze aanbevelingen zijn gericht op team-building, communicatie en het creëren van openheid van gesprek. Verder zijn er aanbevelingen gericht aan het opleidingsinstituut om het thema van stigmatisering in de opleiding te implementeren en zo de toekomstig sociaal professionals al bewust te laten zijn van dit thema.