Samenvatting

In dit praktijkgericht onderzoek ben ik samen met mijn respondenten op zoek gegaan naar de invulling van een voorbereidingsformat voor de groepen 3 t/m 8 bij de rekenmethode “Alles Telt”. Het doel van het format is: leerkrachten stimuleren tot het inzetten van meer betekenisvolle contexten, om zo de begripsvorming bij leerlingen te bevorderen. Situatie Op de school waar ik sinds 2011 werk, bleven reken CITO-resultaten achter bij de andere resultaten. Uit mijn vooronderzoek bleek dat de begripsvorming op rekengebied, door de manier waarop wij de rekenmethode gebruikten, bij onze leerlingen onvoldoende werd ontwikkeld. Hierdoor bleken leerlingen onvoldoende in staat om opgaven te maken in een afwijkende vorm van die ze in de methode gewend zijn (bijvoorbeeld contextvragen in de CITO-toets). Begripsvorming vormt het fundament van de rekenontwikkeling (Borghouts, 2016). Bij het ontwikkelen van rekenbegrip spelen betekenisvolle contexten een onmisbare rol (Borghouts, 2016; Vermeulen, 2005). Opzet Ik heb ervoor gekozen om via een voorbereidingsformat bij de methode “Alles Telt” het inzetten van meer betekenisvolle contexten te waarborgen en leerkrachten te ondersteunen bij het doorgronden van de methode, zodat ze weten waarom en wanneer betekenisvolle contexten dienen te worden ingezet en op welke manier. Vervolgens ben ik met een kleine groep leerkrachten op zoek gegaan naar een bruikbare invulling van dat voorbereidingsformat. Aangezien de methode werkt met blokken en lessen, hebben we gekozen voor twee formats. Een blokformat brengt de grote lijnen van een blok in beeld (Janson 2012). Bij een lesformat wordt de koppeling naar de werkelijkheid uitgewerkt. We zijn in de formats met vragen gaan werken aangezien eigenaarschap van goede vragen eigenaarschap geeft van de mogelijke oplossingsrichting en op deze wijze zorgt voor draagvlak van de verandering (Bosch, 2016). Aanpak Het werken vanuit een kritisch emancipatorisch paradigma gaf respondenten eigenaarschap van de verandering (Pieters, 2011; Fullan, 2011). Er is veelvuldig met focusgroepen gewerkt waardoor respondenten inbreng hadden. De weerstand tegen het invullen van de formats (tijdsinvestering) en het misverstand dat “de methode strak volgen” zou leiden tot succesvol rekenonderwijs, is door samen te werken doorbroken. Het samenwerken (relatie) in plaats van iets eenzijdig op te leggen, creëerde een gevoel van autonomie (er is een keuze). Kennis van een ieder werd benut (competentie). Dit alles vergrootte de betrokkenheid (Van der Bolt ,2006; Stevens, 2004) en zorgde voor empowerment (Ponte,2002b). Resultaat Schematische weergave werking formats Over de inhoud van de formats werd spoedig overeenstemming bereikt. De invulling vanuit het empirische deel van mijn onderzoek kwam overeen met de theorie (bijlage17 en 18) en heeft er daadwerkelijk voor gezorgd dat leerkrachten meer betekenisvolle contexten zijn gaan gebruiken. Tevens zijn leerkrachten doelgerichter gaan werken. De methode wordt nu door hen gebruikt in plaats van gevolgd (Van Groenestijn e.a., 2011). Op belevingsniveau heb ik kunnen aantonen dat het werken met de formats daadwerkelijk verbetering van de begripsvorming bij leerlingen geeft en daarmee een verbetering van ons rekenonderwijs vormt. Respondenten zijn volgens de nieuwe werkwijze blijven werken en de werkwijze wordt nu school breed verspreid. Leerlingen geven aan de nieuwe werkwijze prettig te vinden en er beter van te leren rekenen.