Samenvatting

Als adjunct-directeur en rekencoördinator zet ik het beleid uit om het rekenonderwijs op onze school te borgen en te verbeteren. We werken systematisch, opbrengst- en handelingsgericht, aan onze resultaten en zijn daar tevreden over. Onze leerlingen stromen laag in en gemiddeld uit naar het voortgezet onderwijs. In ons rekenonderwijs is de laatste decennia veel veranderd. Onze leerlingen zijn het, door didactische aanpassingen van de leerkrachten, steeds beter gaan doen. Deze veranderingen hebben geleid tot verbeteringen. Eén onderdeel, het oplossen van contextsommen, blijven leerlingen moeilijk vinden en onze leerkrachten lukt het ondanks diverse didactische aanpassingen niet om hier een passend onderwijsaanbod voor te realiseren. Deze situatie heeft geleid tot mijn onderzoeksvraag: Hoe begeleid ik een verandering naar een schoolbrede effectieve didactische werkwijze, zodat leerlingen vaardiger worden in het oplossen van contextsommen? Deze vraag heb ik beantwoord door een ontwerpgericht onderzoek uit te voeren. Ik heb in mijn onderzoek een aanpak ontwikkeld en uitgeprobeerd, om zo de discrepantie tussen de wenselijke situatie en de huidige situatie te verhelpen (Harinck, 2006; Brohm & Jansen, 2010). Om de huidige situatie te verduidelijken heb ik theoretische bronnen over taal in reken- en wiskunde bestudeerd om de relatie te onderzoeken. Verder heb ik theoretische bronnen bestudeerd over contextsommen en welke relatie er bestaat tussen begrijpend lezen en het maken van verhaalsommen. Deze theoretische inzichten heb ik verwerkt in een kijkwijzer en gebruikt bij lesobservaties bij leerkrachten. Deze inzichten heb ik ook gebruikt om de huidige situatie van de leerlingen vast te stellen. Vervolgens heb ik mijn de wenselijke situatie vastgesteld door een stappenplan om contextsommen op te lossen te ontwikkelen en uit te proberen. Met de theoretische bronnen over leiderschap en veranderingsprocessen ben ik op zoek gegaan hoe ik mijn rol als begeleider in heb kunnen vullen. Met het bestuderen van de bronnen heb ik geleerd, dat je van de kracht van de ander uit te gaan om van een effectieve samenwerking te kunnen spreken. Ik heb geleerd dat de context waarbinnen we willen verbeteren ruimte moet bieden om de professionele ontwikkeling te doen versterken (Kelchtermans, 2012). Als er binnen een samenwerking sprake is van een krachtige communicatie, openheid van leren, betrokkenheid en motivatie is de kans groot dat dit invloed heeft op het persoonlijk meesterschap (Senge, 1996, in Molemaker, 2009). In de uitvoering van het ontwerpgericht onderzoek heb ik gebruik gemaakt van verschillende methodieken (observeren, vragenlijst en meerdere gesprekken) en respondenten (de leerlingen,ib-er, team en de critical friends). Lopende het onderzoek heb ik het team geïnformeerd, deelgenoot gemaakt en geraadpleegd. Door met het team samen te werken, te informeren en mensen aan te spreken, gebruik te maken van hun kwaliteiten en inspraak te geven in de manier van werken wordt weerstand voorkomen (Covey, 2010; Van den Berg & Vandenberghe, 2005). Leerkrachten ervaren autonomie, relatie en competentie, wat hun motivatie en inzet bij het veranderen van de werkwijze vergroot (Van Blijswijk, 2012). Dit onderzoeken heeft onder andere geleid tot bewustwording bij leerkrachten én leerlingen om alternatief gedrag te ontwikkelen en het systeem te doorbreken (Korthagen, 1993). Het verbeteren van contextsommen doen we in eerste instantie door een schoolbrede aanpak in te zetten door het werken met het Drieslagmodel (Van Groenestijn et al.,2011) te versterken; het ontwikkelde stappenplan in de praktijk uitproberen; het versterken van de vertaling naar rekenbegrip door leesstrategieën en tekeningen in te zetten en tenslotte expliciet aandacht aan vaktaal te besteden.