Samenvatting

Leerkrachten voelen zich door veranderingen in het onderwijs (o.a. door Ministeries en management) steeds minder betrokken bij het onderwijs. In verschillende onderwijskundige artikelen wordt het belang van betrokkenheid en eigenaarschap van de leraar beschreven. Een werkwijze om hieraan tegemoet te komen is het werken met Professionele Leergemeenschappen, hierna PLG’s of leerteam. PLG’s zijn steeds meer in opkomst in het onderwijs. Het doel van de PLG’s is het onderwijs onder de loep te nemen en te onderzoeken op welke manier het onderwijs aan de kinderen verbeterd kan worden en de leerkrachten hun lessen zo vorm kunnen geven dat deze, waar mogelijk, effectiever zijn voor de leerlingen. Op de basisschool waar ik werkzaam ben, zijn we dit jaar gestart met het werken in PLG’s. Deze PLG’s bestaan uit ongeveer zes leden, waarvan één iemand als voorzitter functioneert. Dit schooljaar vervul ik de rol van voorzitter binnen mijn leerteam. Bij aanvang van dit onderzoek was de rol van voorzitter voornamelijk sturend en werd de verantwoordelijkheid door de voorzitter gedragen. Vanuit mijn praktijk is gevraagd om onderzoek te doen naar wat er nodig is om PLG’s meer zelfsturend te laten functioneren en de individuele verantwoordelijkheid van de PLG-leden te vergroten. Voortkomend uit de vraag vanuit de praktijk, wordt in dit praktijkgericht onderzoek antwoord gegeven op de vraag: ‘Hoe kan een professionele leergemeenschap zich ontwikkelen tot een zelfsturende leergemeenschap, waarbinnen sprake is van gespreid leiderschap?’ Dit onderzoek is een ontwerponderzoek en heeft als doel te onderzoeken welke wijze van begeleiding effectief is om een leerteam zelfsturend te laten functioneren. Het bevat eveneens elementen die horen bij een actieonderzoek, omdat er onderzoek gedaan wordt naar het effect van mijn handelen op mijn collega’s en hoe ik de effectiviteit van mijn leerteam kan verbeteren (Lange, Schuman, & Montessori, 2011). Het onderzoek is uitgevoerd in mijn eigen PLG. In de PLG-bijeenkomsten zijn gedragingen en interventies ingezet vanuit mijn rol als voorzitter. Het gaat hier onder andere om het bevorderen van samenwerking, aanbrengen van een vaste structuur en een onderzoekende houding. Met behulp van interviews, observaties en het bijhouden van een logboek is er data verzameld over het effect van de gedragingen en interventies op de zelfsturing en het gespreid leiderschap van het leerteam. In dit onderzoek is duidelijk geworden dat de gedragingen en interventies die zijn gekozen op basis van het theoretisch kader (hoofdstuk 2) en terug te vinden zijn in de beantwoording van de drie deelvragen (hoofdstuk 4 en 5), een positief effect hebben op de zelfsturing en het gespreid leiderschap van een professionele leergemeenschap.