Samenvatting

Dit onderzoek richt zich op het stimuleren van een ‘growth mindset’ bij leerlingen in de rekenles. Dit komt voort uit de ambitie van de school om de 21e eeuwse vaardigheden te onderzoeken en het advies van de Onderwijsinspectie (2017) om de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van leerlingen te vergroten. De leerkrachten van de onderzoeksschool zijn op zoek hoe ze dit vorm kunnen geven in hun onderwijs. Om de eigen verantwoordelijkheid van de leerlingen te bevorderen is er in overleg met de focusgroep vanuit de 21e eeuwse vaardigheden gekozen voor de vaardigheid ‘zelfregulering’. Vanwege de haalbaarheid is er gekozen om het onderzoek allereerst te richten op het rekenonderwijs. Het onderzoek is uitgevoerd in de groepen 3 en 4 van de onderzoeksschool. De huidige manier van rekenonderwijs op de onderzoeksschool werkt vanuit het formeel eigenaarschap, waarbij leerlingen vanuit regels en kaders eigenaar zijn (Brown, Pierce, & Crossley, 2013). De leerkrachten van de onderzoeksschool zijn op zoek naar eigenaarschap bij leerlingen dat verder gaat dan formeel eigenaarschap. Zij willen dat leerlingen ervaren dat het leerproces iets van henzelf is, dit wordt door Brown, Pierce & Crossley (2013) het psychologisch eigenaarschap genoemd. Om de eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van leerlingen te bevorderen is het van belang een leercultuur te scheppen (Marino, 2016; Clarke, 2016). Eén van de belangrijkste voorwaarden voor het scheppen van een leercultuur is het creëren van een ‘growth mindset’ bij leerlingen. Een ‘growth mindset’ zorgt dat leerlingen uitdagingen aangaan, van hun fouten willen leren en uiteindelijk leren leren (Dweck & Holmes, 2007). In dit actieonderzoek zijn de resultaten verkregen met de volgende onderzoeksmethoden: een focusgroep, één vragenlijst over zelfregulering (SLO, 2015), één vragenlijst over mindset (Mijts, 2015), interviewgesprekken bij een rekentaak (SLO, 2017). Tussen de beginmeting en de eindmeting zijn twee interventies gepleegd: een presentatie over zelfregulering en mindset aan de leerkrachten van groep 3 en 4 en een lessenserie over ‘mindset’ (Het Talentenlab, 2017). Het onderzoek toont aan dat na de gepleegde interventies een duidelijk verschil in mindset te merken is bij de leerlingen. Leerlingen herkennen hun mindset tijdens de rekenles. Wat betreft zelfregulering blijkt bij de vragenlijst het verschil nihil. Bij de resultaten van de interviews is echter wel een verbetering zichtbaar. De leerkrachten geven aan dat de lessenserie handvatten geeft om met de leerlingen in gesprek te gaan over hun zelfregulerende vaardigheden. Geadviseerd wordt om de lessenserie ‘Mindset’ (Het Talentenlab, 2017) door te zetten naar de andere groepen van de onderzoeksschool. Daarbij is het van belang dat leerkrachten de leerlingen voorbeeldgedrag laten zien wat betreft zelfregulering. Er moet ruimte zijn in de les om leerlingen te laten oefenen met hun zelfregulerende vaardigheden. De nadruk van de feedback die leerkrachten geven aan leerlingen moet liggen op het proces, zodat een ‘growth mindset’ gestimuleerd kan worden.