Samenvatting

Voor dit afstudeerproject zijn verschillende persoonlijk begeleiders geïnterviewd over het seksueel getinte gedrag dat de kinderen/jongeren, woonachtig op de woongroep van Stichting Amarant, vertoonden. De betrokkenen uit de doelgroep hebben ASS in combinatie met een ernstige verstandelijke handicap in de leeftijd van 7 t/m 25 jaar.
Mensen met een ernstige verstandelijke handicap met het verstandelijke en sociaal emotionele niveau als van deze doelgroep, functioneren op baby-, peuter-, kleuterniveau (12 maanden tot 3,5 jaar). Daarnaast kwamen verschillende vormen van autisme voor: active-butt-odd autisme, aloof autisme, passief autisme en PDD-NOS.

Het gedrag wat de kinderen/jongeren vertonen, past bij zowel de ontwikkeling bij kinderen/jongeren met ASS als bij de ontwikkeling bij kinderen/jongeren met een ernstige verstandelijke handicap.
Begeleiders observeerden verschillend seksueel getint gedrag bij de kinderen/jongeren. Ook werd er probleemgedrag met betrekking tot de seksualiteit gesignaleerd.
Dit gedrag werd op verschillende gebieden als een problematisch ervaren: voor het kind zelf, voor de begeleiders, voor de medebewoners, voor de omgeving.
Om dit gedrag voor deze gebieden minder problematisch te laten zijn, zijn er handvatten nodig die de begeleiders ondersteunen in de begeleiding van de seksualiteitsontwikkeling bij deze doelgroep.
Door de ernstige verstandelijke handicap is de normale communicatie veelal verstoord en wordt er bij deze doelgroep o.a. gecommuniceerd met voorwerpen en pictogrammen.
Deze manier van communiceren bemoeilijkt het begeleiden van de seksuele ontwikkeling omdat een voorwerp of pictogram niet alle informatie over kan brengen tijdens de begeleiding bij de seksuele ontwikkeling.
Door de stoornis binnen het autistisch spectrum houdt deze doelgroep graag vast aan routines die hen veiligheid bieden omdat nieuwe situatie, nieuw gedrag en veranderingen onvoorspelbaar zijn voor hen. Dit levert spanning op.
De begeleiders kunnen wel seksuele begeleiding bieden in de vorm van het aanleren van sociale waarden en normen.

En aantal van deze handvatten kunnen zijn:
- conditionering door middel van positieve bekrachtiging
- Backward Chaining methode
- sociale vaardigheidstraining (sova training) d.m.v. non-verbale communicatie
- oud gedrag te verbieden en te vervangen door nieuw gedrag

Voor kinderen/jongeren met een hoger niveau verstandelijke handicap zijn er bepaalde boeken en dvd's te krijgen over de lichaamsdelen, seksuele voorlichting en andere informatie ontrent seksualiteit. Tevens zijn er ook bepaalde spelletjes waarbij de informatie van de doelgroep op een speelse manier vergroot wordt ten aanzien van seksualiteit of die uitnodigen tot gesprekken over dit onderwerp.

Verder is het heel belangrijk om te kijken naar het individuele kind/de jongere om zo het beste aan te sluiten op zijn/haar behoeftes en wensen. Overleg met ouders is hierin ook heel belangrijk evenals een open houding ten aanzien van seksualiteit binnen het team van begeleiders. Ook is het belangrijk om het taalgebruik (verbaal of non-verbaal) aan te laten sluiten bij dat van het kind/de jongere.