Samenvatting

Dit onderzoeksverslag geeft de resultaten weer van het onderzoek dat is gedaan ten behoeve van
kindercentrum De Elzengaard van Stichting Cello. De doelstelling van dit onderzoek is:

Inzicht verkrijgen in het verloop van de sociaal-emotionele ontwikkeling en hoe dit door middel van
methodieken wordt bevorderd, teneinde uitspraak te kunnen doen welke ondersteuning de
groepsbegeleiding nodig heeft bij het bevorderen van de sociaal- emotionele ontwikkeling van kinderen
met een ontwikkelingsachterstand op groep Geel.

Het onderzoek bestaat allereerst uit een literatuuronderzoek naar de sociaal-emotionele ontwikkeling
en de wijze waarop daar mee omgegaan kan worden. Daarnaast is een praktijkonderzoek gedaan
waarbij professionals zijn geïnterviewd die gebruik maken van een bepaalde methodiek ter bevordering
van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Hiervoor zijn instellingen gekozen die qua doelgroep zo goed
mogelijk aansluiten bij de doelgroep van groep Geel.

De sociale ontwikkeling is het proces waarbij een kind in toenemende mate zelfstandig gaat deelnemen
aan de omgang, gewoonten en waarden die gebruikelijk zijn in de gemeenschap waartoe het behoort.
De sociaal-emotionele ontwikkeling kan worden onderverdeeld in de volgende onderdelen: eigen
identiteit, zelfbeschrijving, genderidentiteit, socialisering, sociale cognitie, prosociaal gedrag,
spelontwikkeling, emotie en zelfcontrole, gezichtuitdrukkingen en emotieherkenning, gewetensvorming,
agressie en weerbaarheid. De relatie van het kind met leeftijdgenoten, opvoeders en leerkrachten
speelt een belangrijke rol in de sociaal-emotionele ontwikkeling.

Kinderen met een ontwikkelingsachterstand doorlopen dezelfde ontwikkelingsfasen als 'normaal
ontwikkelende' kinderen. Het verloop van de ontwikkeling is echter trager en het kind bereikt eerder
zijn plafonds. Kinderen met een ontwikkelingsachterstand hebben extra begeleiding en meer oefening
nodig dan andere kinderen. Kinderen met een ontwikkelingsachterstand hebben expliciete voorbeelden
van sociaal gedrag nodig. Daarnaast is het belangrijk om kleine stappen te nemen en activiteiten te
herhalen. Voor kinderen met een contactstoornis is sociale interactie nog moeilijker; zij kunnen zich niet
verplaatsen in anderen.

In dit onderzoek worden vier methodieken ter bevordering van de sociaal-emotionele ontwikkeling
besproken die voldoen aan de richtlijnen die De Elzengaard daarvoor heeft gesteld. Dit zijn de
methodieken 'Leefstijl', 'STIP', 'Een doos vol gevoelens' en 'Puk & Ko'. In het praktijkonderzoek zijn de
twee laatstgenoemde methodieken onderzocht, omdat zij het meest geschikt zijn voor groep Geel.

Naar aanleiding van het praktijkonderzoek zijn conclusies getrokken over de ervaringen en effecten met
betrekking tot de methodieken 'Een doos vol gevoelens' en 'Puk & Ko'. Vervolgens is bepaald wat
werknemers nodig hebben bij het bevorderen van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met
een ontwikkelingsachterstand. Daarnaast blijkt uit het praktijkonderzoek wat de voor- en nadelen zijn
van het gebruiken van een methodiek.

Dit onderzoek leidt tot een aantal aanbevelingen. Allereerst moet aan een aantal voorwaarden worden
voldaan, voordat de groepsbegeleiding de sociaal-emotionele ontwikkeling optimaal kan bevorderen.
Het is daarbij aan De Elzengaard om een proces op gang te brengen, waarin men besluiten gaat nemen
over het gebruik van een methodiek bij het bevorderen van de sociaal-emotionele ontwikkeling.