Samenvatting

Begeleiders reageren bij moeilijk verstaanbaar gedrag vaak op het zichtbare gedrag van het kind (Peeters, 2009). Als de spanning bij het kind toeneemt en het gedrag escaleert, wordt regelmatig een time out ingezet. Bij een time out wordt het kind uit een versterkende situatie gehaald. Door te reageren op het zichtbare gedrag, wordt echter geen recht gedaan aan het kind. Dit blijkt uit het theoretisch kader. Hierin wordt beschreven wat moeilijk verstaanbaar gedrag is en wat de effecten zijn van een time out. Het kind communiceert met zijn gedrag; het kind wil de begeleider iets duidelijk maken (Watzlawick, 1970). Voor mij is dit de aanleiding geweest voor het onderzoek, waarbij de begeleider anders kijkt naar moeilijk verstaanbaar gedrag (Heijkoop, 2009). Hierbij is mijn vraag, of het gebruik van het signaleringsplan een bijdrage levert aan het anders beoordelen van moeilijk verstaanbaar gedrag. Door het gebruik van het signaleringsplan gaat de begeleider kindgericht en preventief werken, in plaats van het toepassen van algemene werkwijzen (Van der Werf, Goedhart en Huiberts, 1998). Met het inzetten van de juiste interventie op het juiste moment wordt escalerend gedrag voorkomen en blijft het kind in zijn comfortzone (De Hoog, Stultiens-Houben en Van der Heijden, 2012). Om erachter te komen wat de functie, betekenis en spanningsopbouw is van het gedrag, zijn er video-opnamen gemaakt van twee kinderen die moeilijk verstaanbaar gedrag vertonen. Deze video-opnamen zijn geanalyseerd en de uitkomsten ervan zijn verwerkt in een signaleringsplan. In een signaleringsplan zijn de signalen en de betekenisverlening van het gedrag beschreven en welke interventie op welk moment toegepast moet worden. Begeleiders hebben vervolgens vier weken volgens het signaleringsplan gehandeld. Uit de beschreven ervaringen in het logboek en de uitkomsten van de vragenlijsten blijkt dat, door het zien van videobeelden en het toepassen van het signaleringsplan, begeleiders anders zijn gaan kijken en zijn gaan handelen bij moeilijk verstaanbaar gedrag. Zij herkennen en begrijpen de signalen die het kind toont. Begeleiders reageren nu op het onzichtbare gedrag en het aantal time outs vermindert. "Als we iets in het kind willen veranderen, moeten we het eerst onderzoeken en kijken of het niet iets is wat beter in onszelf kan worden veranderd." Carl Gustav Jung Zwitsers psychiater (1875-1961)