Samenvatting

Op een Internationale basisschool in Nederland ben ik vakdocent gymnastiek. Voor de gymles zijn dit jaar twee klassen groep 4 samengevoegd tot één grote groep. Ik constateerde dat er geregeld conflicten ontstonden. Door problemen in sociale vaardigheden, konden leerlingen niet zonder mijn hulp problemen oplossen. Zelfstandig werken was lastig voor ze en zeker als het een activiteit was waar ze moesten samenwerken.

Om die reden heb ik groep 4, met betrokken groepsdocenten, als doelgroep gekozen voor mijn onderzoek. Ik wilde de sociale vaardigheden van groep 4 onderzoeken, omdat ik wilde weten welk effect 'de Axenroos' heeft met als uiteindelijke doel de samenwerking binnen de gymles te verbeteren.

De methode 'de Axenroos' is een werkinstrument om de verschillende interacties tussen mensen in kaart te brengen (Daemen e.a., 2002). Deze bestaat uit tien axen, die elk voor een relatiewijze staan. Relatiewijzen hebben betrekking op de manier waarop de uitwisseling gebeurt. Elke ax heeft een totemdier om het voor kinderen aanschouwelijk te maken (Daemen e.a., 2002). Mijn keuze is gevallen op 'de Axenroos' door mijn passie voor dieren.

Door theoretisch onderzoek onderzocht ik wat sociale vaardigheden en samenwerking zijn, wat bijdraagt aan prosociaal gedrag en hoe waardevol de gymles is voor de sociale ontwikkeling. Hierbij komt naar voren dat sociale vaardigheden zich ontwikkelen door ervaring en dat ik als docent als rolmodel dien (Cuvelier e.a.,1996). Poppe (1988) geeft aan dat overdragen gebeurt door communicatie, beloning van hulpvaardig gedrag, directe ervaring en model-leren.



In dit praktijkonderzoek deed ik onderzoek aan de hand van een lessenreeks van tien lessen, waarmee ik 'de Axenroos' in praktijk bracht. Het is een kwalitatief onderzoek waar ik met behulp van vragenlijsten resultaten bepaalde. De vragenlijsten nam ik af voor en na de lessenreeks. Ik was onderdeel van dit onderzoek en heb de evaluaties van de lessen ook meegenomen in de data-interpretatie. Naast de vragenlijsten interviewde ik zes leerlingen om verdere ervaring en leerpunten te achterhalen.

Ik heb alle datagegevens uitgezet in verschillende grafieken om inzicht te geven in de antwoorden van de vragenlijsten: totaalscore per leerling en docent, scheiding vragen over henzelf en klasgenoten, en antwoorden van leerlingen en docenten verdeeld over de axen. Daarnaast heb ik de visie omschreven van de docenten over de sociale vaardigheden van de leerlingen van groep 4 in de gymles en een samenvatting gemaakt van de afgenomen interviews.



De resultaten van het onderzoek zijn positief. Zowel de leerlingen (groei 5 %) als de docenten (groei 4%) hebben na de lessenreeks meer punten toegekend aan de wisselwerking op gebied van sociale vaardigheden ten opzichte van voor de lessenreeks. De leerlingen zijn positiever over hun eigen sociale vaardigheden dan over die van hun klasgenoten. De groei van hun eigen sociale vaardigheden is groter dan bij die van de klasgenoten. De leerlingen vinden vooral dat de axen havik (aanvechten) en steenbok (weerstaan) vooruit zijn gegaan en bij de docenten zijn dat de axen pauw (zich present stellen), wasbeer (waarderen) en poes (genieten). Docenten zijn van mening dat de samenwerking is verbeterd en dat er meer positieve interactie plaatsvindt tussen de leerlingen. Dit komt onder andere ten goede aan de sfeer.



Volgens Leper (2005) biedt lichamelijke opvoeding rijke kansen tot sociale ontwikkeling. Ik vind 'de Axenroos' een goede methode om dit te stimuleren. Een lessenreeks gebaseerd op 'de Axenroos', die centraal staat in de gymles, dient goed om de sociale vaardigheden te verbeteren in een klas. Het effect op de sociale vaardigheden, en uiteindelijk de samenwerking, kan nog groter zijn wanneer 'de Axenroos' schoolbreed behandeld wordt.



Het was een interessant onderzoek, waarin psychologie en motoriek samengebracht zijn. Voor mij een openbaring van mijn leerstijl en toekomstplannen.