Samenvatting

In dit onderzoek wordt de motivatie van leerlingen in vrije en klassikale lessen onderzocht. Dit gebeurt bij twee brugklassen van Het Marnix te Dordrecht. De ene klas is een VMBO-klas met leerlingen die de gemengd-theoretische leerweg volgen. De tweede klas is een klas van het praktijkonderwijs. Het doel van dit onderzoek is om erachter te komen of leerlingen meer gemotiveerd zijn in de vrije les dan in de klassikale les. De hypothese luidt dat de intrinsieke motivatie van de leerlingen stijgt wanneer ze meer autonomie ervaren in een les. Deze hypothese wordt ondersteund vanuit de Self Determination Theory en een onderzoek dat uitgevoerd is in Hong Kong.

Het onderzoek werd gedaan door aan de twee geselecteerde klassen twee maal een vrije les te geven en twee maal een klassikale les. Aan het eind van iedere les werd een vragenlijst afgenomen. Ook werden de lessen geobserveerd en gereflecteerd door de docente en een collega.

Aan de hand van de resultaten kunnen we het volgende antwoord op de hoofdvraag formuleren.
Bij klas 1gt3 is het inderdaad zo dat wanneer de autonomie hoger is, de intrinsieke motivatie ook toeneemt. Omdat dit een kleinschalig onderzoek is kunnen we deze conclusie niet generaliseren. Wel kunnen we het vermoeden uitspreken dat dit bij klas 1pr1 ook zo zal zijn.

Het blijft echter de vraag of leerlingen ook meer leren tijdens deze vrije lessen. In de observaties van een collega en de eigen reflecties wordt ook aangegeven dat in de vrije les niet alle leerlingen elk onderdeel doen. Leerlingen die een nieuw onderdeel vanuit vrije wil gaan oefenen, lijken echter wel snelle vooruitgang te boeken. Helaas zijn er altijd leerlingen die het onderdeel nooit zullen doen. Alleen vrije lessen geven lijkt dus niet mogelijk.

De vrije lessen zijn zeker een aanbeveling voor het curriculum van de gymlessen. Maar wanneer je als docent wilt dat elke leerling alle onderdelen een keer doet, is het noodzakelijk dat je of af en toe een klassikale les geeft of een gedeeltelijk vrije les waarbij je één onderdeel verplicht.