Samenvatting

Rouwverwerking is een teer en gevoelig onderwerp, maar ook een heel persoonlijk onderwerp. Er lijkt een taboe te liggen op het praten over rouwverwerking. Iedereen heeft een eigen manier om rouw te verwerken en daardoor is het soms lastig in te schatten hoe je iemand tijdens de rouwverwerking het beste kan benaderen.

Zelf heb ik meerdere malen meegemaakt niet de juiste woorden te kunnen vinden om iemand te laten merken dat ik meeleef, zowel privé als tijdens mijn werk.



Sinds 5 jaar ben ik werkzaam op De Bodde als leerkracht. De Bodde is een school voor zeer moeilijk lerende kinderen in de leeftijd van 4 tot 20 jaar met een variërende mate van verstandelijke beperking. In de jaren dat ik werkzaam ben in het speciaal onderwijs, ben ik regelmatig geconfronteerd met rouwverwerking bij kinderen met een beperking, ook in mijn eigen klas. Dit raakt mij zowel persoonlijk als professioneel, omdat adequaat reageren op rouwverwerking erg belangrijk is voor de verdere ontwikkeling, ook bij onze populatie.



De intentie van het maken van dit onderzoek is om mijn praktijk te verbeteren, waardoor ik me als persoon en professional meer bekwaam kan maken in mijn handelen.



De belangrijkste vraag die ik onderzocht heb is: Met welke rouwverwerkingaspecten kunnen leerkrachten en andere begeleiders bij kinderen, met een verschillende mate van verstandelijke beperking rekening houden?



Door literatuur te lezen, collega's te interviewen en te betrekken bij dit onderzoek en ouders van leerlingen te bevragen ben ik gekomen tot een richtlijn hoe om te gaan met rouwverwerking bij diverse niveaus van verstandelijke beperking. Deze richtlijn is als bijlage toegevoegd aan dit onderzoek.



Er moet goed bekeken worden hoe belangrijk een persoon voor het kind is geweest, alvorens besloten wordt in hoeverre het kind betrokken wordt bij diens overlijden. Als de overledene dicht bij het kind staat en in de dagelijkse gang van zaken gemist gaat worden, is het van belang het kind op het eigen niveau te betrekken bij het afscheid nemen en het verwerken van het gemis van deze dierbare.



Het is bij kinderen met een beperking belangrijk te beseffen wat het kind begrijpt van wat doodgaan in houdt en hoe het kind omgaat met de dood. Dit is te vergelijken met hoe een kind met een normale begaafdheid om gaat met rouwverweking. De impact is soms net zo groot als voor kinderen zonder een verstandelijke beperking. Bij kinderen moet men in deze niet zozeer uitgaan van hun kalenderleeftijd, maar van hun ontwikkelingsleeftijd.



Ondanks het eventuele eigen verdriet en het kader dat je zelf hebt van hoe iemand zich moet gedragen tijdens een rouwverwerkingsproces, moet je de kinderen toch toestaan hier een andere uitingsvorm aan te geven en hiervoor respect te hebben. Dit betekent dat een kind heel anders kan reageren dan sociaal wenselijk is (LKNG, 2001). Hierop dient een kind niet afgerekend te worden, maar juist gerespecteerd te worden.