Samenvatting

In hiërarchisch georganiseerde scholen ligt het zwaartepunt van leiderschap bij één persoon of enkele mensen, waarbij de leraren eerder uitvoerders zijn van de ideeën van deze leiders. In horizontaal georiënteerde scholen is leiderschap een eigenschap van iedereen. Er is dan sprake van gespreid leiderschap, waarbij de schoolorganisatie voortdurend gescand wordt op verbetermogelijkheden. Iedereen kan vanuit zijn expertise of talent initiatief nemen. Gespreid leiderschap zorgt zo voor een verdere ontwikkeling van de school en haar leraren. Hoe meer leraren het beleid mee vormgeven, hoe groter de betrokkenheid wordt (Bouwmans, Runhaar, Wesselink, & Mulder, 2017). Deze dynamiek zorgt voor een gunstig schoolklimaat voor het verbeteren van leerlingleerresultaten (Sebastian, Allensworth, & Huang, 2016). Gespreid leiderschap is dan ook essentieel om de onderwijskwaliteit in scholen te verhogen. Deze benadering van leiderschap wint dan ook aan belang binnen het onderwijs (Spillane, 2006).

Dit onderzoek gaat na welke indicatoren gespreid leiderschap bevorderen in de scholen van onze scholengemeenschap. Het onderzoek beantwoordt de vraag binnen welk referentiekader onze scholengemeenschap kan werken om het gespreid leiderschap en de ontwikkelruimte in haar scholen te versterken. Zelf ben ik coördinerend directeur van deze scholengemeenschap. Het onderzoek speelt zich af binnen een Vlaamse context. Daarom zal ik Vlaamse begrippen en organisatievormen zoveel mogelijk verduidelijken in het verslag.

Als onderzoeksstrategie gebruikte ik een ontwerpgericht onderzoek met een participatief karakter. Op basis van de literatuurstudie bepaalde ik de condities die leiden tot gespreid leiderschap. Via interviews besprak ik deze met 2 focusgroepen. Tijdens het onderzoeksproces koppelde ik mijn tussentijdse resultaten terug aan mijn kerngroep. Via een anonieme enquête bij de leraren van 8 scholen deed ik een dubbele peiling omtrent deze indicatoren van gespreid leiderschap. Enerzijds bevroeg ik de bereidheid van de leraren tot het mee realiseren van deze indicatoren. Anderzijds ging ik na hoe deze indicatoren ervaren werden door de leraren.

De resultaten geven een goed zicht op de indicatoren die belangrijk zijn voor het bepalen van het referentiekader voor gespreid leiderschap waarbinnen onze scholen kunnen werken. Elementen in de cultuur en structuur van de school, evenals het gedrag van de schoolleider hebben een invloed op het bevorderen van gespreid leiderschap. Deze inzichten vormen voor de scholen van onze scholengemeenschap het vertrekpunt van het uitzetten van een beleidsplan van meerdere jaren om gespreid leiderschap te realiseren.